Eksozomlar, 30–100 nm boyutlarındaki nano ölçekli hücre dışı veziküller olarak tanımlanır. Bu moleküller biyolojik zar yapısına sahiptirler ve bu medenle bilim dünyasında büyük ilgi görmektedir. Küçük boyutlu yüksek stabiliteye sahip, doku içine nüfuz etme kabiliyetleri olan eksozomlar tedavi stratejilerinde çeşitli uygulama alanlarında yer almaktadır.
Hücreler arasında biyolojik mesajların aktarılmasını sağlamak için sentezlenirler.
Eksozomların kendine özgü yapısal ve fonksiyonel özellikleri ile klinik uygulamada yer buldukları alanlardan bazıları ilaç taşınması, aşı geliştirme, immünoterapi, genom düzenleme, rejeneratif tıp gibi yenilikçi uygulamalardır.
Eksozomlar ve Diz Osteoartriti (Osteoartrit - OA) Tedavisinde Kullanım Alanları
Osteoartrit (OA), diz eklemindeki kıkırdağın bozulması, sinovyum iltihabı ve kemik deformasyonuyla karakterize edilen kronik bir kas-iskelet sistemi hastalığıdır. Bu hastalık, ağrı, şişlik ve eklem sertliği ile ilişkilidir. Klasik tedavi yöntemleri (ağrı kesiciler, kortikosteroid enjeksiyonları, fizik tedavi) semptomları hafifletmeyi amaçlasa da, bu yaklaşımlar kıkırdak rejenerasyonunu sağlamaz. Bu nedenle, eklem rejenerasyonu sağlayabilecek yeni biyoteknolojik yaklaşımlar ilgi çekmektedir. Eksozomlar, bu alandaki umut verici terapilerden biri olarak öne çıkmaktadır.
Eksozomlar, kök hücreler, mezenkimal hücreler, kondrositler ve sinovyal hücreler gibi çeşitli hücrelerden salınan küçük hücresel veziküllerdir. Osteoartrit tedavisinde eksozomların kullanımı, kıkırdak yenilenmesini teşvik etme, enflamasyonu azaltma ve ağrıyı hafifletme potansiyeline dayanmaktadır. Eksozomlar, RNA’lar (özellikle mikroRNA), proteinler, büyüme faktörleri ve diğer biyomoleküller taşıyarak hücresel iletişimi düzenler. Bu biyomoleküller, osteoartritte bozulmuş olan doku yenilenmesi ve anti-enflamatuar süreçleri destekleyebilir.
Kıkırdak Rejenerasyonu:
Diz osteoartritinde kıkırdak hücrelerinin (kondrositlerin) kaybı, eklemin bozulmasına neden olur. Eksozomlar, kıkırdak yenilenmesini destekleyen büyüme faktörleri ve mikroRNA’lar içerir.
Eksozomlar, büyüme faktörleri (TGF-β, IGF-1) ve mikroRNA’lar taşıyarak kondrosit çoğalmasını destekler. Bu moleküller, kondrosit apopitozunu baskılayarak kıkırdak matrisinin (kollajen ve proteoglikan) sentezini artırır.
Enflamasyonun Baskılanması:
Osteoartritte sinovyum (eklem zarı) iltihaplanması, ağrı ve eklem hasarına yol açar. Eksozomlar, enflamatuar yanıtı baskılayan sitokinler ve mikroRNA’lar içerir.
Eksozomlar, sinovyum hücrelerinin aşırı aktivasyonunu baskılayarak iltihabı azaltır.
Ağrının Azaltılması:
Osteoartritte sinir liflerinin ve sinovyumun uyarılması, ağrıyı tetikler. Eksozomlar, ağrıyı nöroinflamasyonu baskılayarak ve sinirlerin çevresindeki mikro çevreyi iyileştirerek hafifletebilir.
Eksozomlar, sinir uçlarındaki iltihaplanmayı azaltarak ağrı sinyallerini hafifletir. Ayrıca, nörotrofik faktörler (BDNF) ve anti-enflamatuar sitokinler (IL-10) taşıyan eksozomlar, ağrının algılanmasını azaltır.
Sağlıkta buluşalım.
