Dejeneratif Eklem Hastalıkları
Ayağımız devamlı stres altındadır. Topuğun taşıdığı yük, yavaş yürüme sırasında vücut ağırlığının yaklaşık %85’i iken (80 kilo için 68 kilo) koşma sırasında vücut ağırlığının yaklaşık %260’ına (80 kilo için 208 kilo) denk gelir. Yüzde seksenimiz hayatımızın bir döneminde ayak problemi yaşamakta. Sistemik hastalıklarla sık görülmektedir.
Ayak ağrılarında pratik uygulamada Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Hekimi olarak neler yapıyoruz?
- Hastalığın tanısının konulması için öncelikle hikaye, fizik muayene ve gerekecek tetkiklerin yapılması gerekir. Ağrının ayırıcı tanısının yapılması çok önemlidir. Şikayetçi olunan ağrı mekanik ağrı mı, yoksa inflamatuar bir ağrımı var?
- Değerlendirmede şikayetlerin dinlenilmesi ve hikayenin alınmasını takiben ayak muayenesi ve ayrıca ayakkabı muayenesi yapılır. Ayakkabı seçimi ve ayakkabıda aşınan bölgelerin gözden geçirilmesi ayak problemi yaşayan kişilerde çok önemlidir.
- Bunun dışında ayak eklem hareket açıklığının değerlendirilmesi, kas iskelet sisteminin değerlendirilmesi, ayaktaki vasküler (damarsal) yapıların değerlendirilmesi, nörolojik (ayak duyusunu ve fonksiyonunu sağlayan sinir sistemi yapılarının) değerlendirilmesi gereklidir. Yani sadece ayak ağrıyor diye muayene ayakla sınırlı kalmamaktadır. Bazen ayak ağrısı damar tıkanıklığının habercisi olabilirken bazen de multipl skleroz, felç gibi sinir sistemimizi etkileyen hastalıkların habercisi olabilir. Ayrıca diyabet, pıhtılaşma bozukluğu gibi hastalıklarda da ayak ağrıları görülmektedir. O yüzde ayak ağrısı ile gelen hastalarımızda tüm sistemlerin gözden geçirilmesi gereklidir.
Ayak ve Ayak Bileğinde En Sık Rastlanan Şikayetler Nelerdir?
- Topuk ağrısı
- Ön ayakta ağrı
- Ayak bileğinde ağrı
- Uyuşma/yanma
- Karıncalanma/elektriklenme
- Ayak bileğinde şişme
- Ayak çevresinde kızarıklık
Hastalarım Ayak Problemlerini Nasıl İfade Ediyor?
- Eskiden Fatih’ten Eminönü’ne kadar gider gelirdim hiç ağrım olmazdı. Şimdi yürüyünce neden ağrım oluyor?….
- Özellikle sabahları ayaklarımın üzerine basmak işkence!..
- Bir anda ayağım şişti ve üzerine basamaz oldum..
- Ağrı o kadar şiddetli ki geceleri hiç uyuyamıyorum…
Hikayede Önemsediğim İpuçları Nelerdir?
- Eski bir yaralanma?
- Belirli bir aktiviteyi devamlı yapıyor olmak?
- Yeni ayakkabı kullanımı?
- Yeni bir sportif aktivite/normal yaşantının dışında yapılan yeni bir aktivite?
- Yürüme mesafesinde ani artışlar?
- Dinlenmeksizin uzun dönem egzersiz yapmak veya çalışmak?
- Aşırı kilo almış olmak?
- Hastanın hikayesi ve muayene sonrasında tanı
- Şayet hastada
- travma hikayesi varsa
- tekrarlayıcı bir strese maruz kalmışsa
- İnflamatuar hadise düşünülüyorsa ileri tetkik gerekir
Ayak hastalıkları çok çeşitlidir.
- Pes planus (Düz tabanlık)
- Pes kavuş (Ayak arkının aşırı yüksek olması)
- Plantar fasciitis
- Kalkaneal spur (Topuk dikeni)
- Bunyon
- Osteoartrit
- Halluks rigidus
- Çekiç parmak
- Metatarsalji
- Sesamoidit
- Nöroma
- Stres kırıkları
- Tendinit
- Tarsal tünel sendromu
- Artrit
- Ülserler
- Nasır
- İnfeksiyon…..
Ayak ağrılarında teşhis koyduktan sonra tedavi planımızı yapmaktayız. Tedavi hastadan hastaya değişiklik göstermekle birlikte aşağıda temel tedavi yöntemlerimizden bahsedeceğim:
- Ağrı tedavisinde
- Fizik tedavi modaliteleri, manuel teknikler, eğitim
- Eklem hareket açıklığının arttırılmasında
- Fizik tedavi modaliteleri, manuel teknikler, egzersiz uygulamaları
- Kas kuvvetlendirme programları
- Egzersiz uygulamaları, ev egzersiz programı düzenlenmesi ve hastanın eğitimi
- Fonksiyonel düzeyin iyileştirilmesi
- Yardımcı cihazlar, ayakkabı modifikasyonları, bozukluğun giderilmesi
Ayak Hastalıklarında Fizik Tedavi Modaliteleri Olarak Neler Kullanılmaktadır?
Soğuk - Sıcak Uygulamalar
- Yüzeyel uygulamalar
- Soğuk paketler
- Sıcak paketler
- Enfraruj
- Ultraviyole
- Kontrast banyo
- Parafin
- Derin ısıtıcı ajanlar
- Ultrason
- Kısadalga
Elektroterapi Uyugulamaları
- TENS
- Diadinamik akım
- İnterferansiyel akım
- FES
- ESWT (Şok tedavisi)
- Manyetik alan tedavisi
- Manuel teknikler
- Mobilizasyon
- Manipulasyon
- Şiropraksi
- Bandajlama/Kinesiotaping
Masaj Uygulamaları
İnjeksiyon
- Lokal injeksiyonlar: Ozon, Prp, Kortizonlu injeksiyonlar vb.
- Akupunktur
- Nöral terapi uygulamaları
Yardımcı cihazların kullanımı: baston, tabanlık, terlik, yürüteç, koltuk değneği vb.
Egzersiz
- Tüm tedaviler, mutlaka doğru egzersiz ile desteklenmelidir. Özellikle germe egzersizleri ile başlanıp kısalmış kasların uzamasının sağlanması ve zayıf kasların kuvvetlendirilmesi ile ayakta yanlış yüklenmenin ortadan kaldırılması önemlidir.
Hastanın eğitimi
- Ağrının farkında olmak: ağrıya neden olan faktörlerin belirlenmesi
- Tedaviye aktif katılımı sağlamak
- Normal günlük yaşantının aşama aşama kazanılması
- Ağrı giderildikten sonra problemin tekrarlamasını önlemek için eğitim
Hastanın katılımı çok önemli. Çünkü yaptığımız önerilere uyulmazsa tedavide başarısızlık kaçınılmazdır.
- Kilo kontrolü
- Egzersizin düzenli ve istikrarlı yapılması
- Aktivite kısıtlanması
- Tedavi modalitelerinin uygulanması
- Medikal tedaviye/ilaç tedavisine uyumun sağlanması
- Cihaz veya tabanlık kullanımına uyumun sağlanması
Hastalarıma Önerilerim
- İşlerinizi ara vermeksizin yapmayın
- Devamlı ayağa yüklenmek mevcut problemin düzelmesini geciktirir ve iyileşme sürecini uzatır
- Ağrının başlangıçta önemsenmemesi zamanla kronikleşmesine ve problemin çözümlenemez hal almasına neden olur
- Tedaviye aktif katılmanız çok önemli, yoksa boşa kürek çekeriz
Kilo ile ilgili önerilerim:
Kilo ayağa aşırı yüklenme yapar.
Zayıflamak önemlidir.
Ancak kilo vermek için aşırı egzersiz yapmakta ayak ağrılarına yol açar
Ayaklarınıza gereken özeni gösterin: temizlik, nemlendirme, tırnak bakımı, ayakkabı bakımı
Yaşla birlikte oluşan değişikliklerin farkında olmalıyız.
- Ayağınıza uygun ayakkabı seçin
- Ayak arklarınıza gereken desteği sağlayın
- Yüksek topuklu ayakkabı giyecekseniz çok uzun süre ayakta kalmamaya ve kısa süreli giymeye özen gösterin
- Çıplak ayak yürürken dikkatli olun.
- Çıplak ayaklar yürüyüş veya koşu yapmayın.
- Yürüme veya koşma aktivitesini mutlaka doğru ayakkabı ile ve doğru zeminde yapın. Sert zeminde ayağınıza daha fazla yük bindirdiğinizi hatırlayın.
Hastalarımın ağrı tedavisindeki önerilerimize yanıtları
- Çok hareketliyim, bende kireçleme olmaz
- Beş dakika oturmaya vaktim yok
- Tüm günüm koşuşturmaca ile geçmekte
- Çok titizim, her şey yerli yerinde olmalı
- Dinlenmeye vaktim yok
- Bir türlü kilo veremiyorum
- Ayakkabım çok rahat, nedeni bu ayakkabı olamaz!!
- Hep yüksek topuklu/düz ayakkabı giymeye alışkınım, ayakkabımı değiştiremem!…
Önemli uyarılar:
Doktorunuzla iletişim halinde olun.
‘Neden oluyor?’ sorusunu cevapladıktan sonra ‘Tedavim için neler yapabilirim?’ sorusuna birlikte cevap aramalıyız.
Tedavi önerilerine ‘Yapamıyorum’ veya ‘Yapmaya vaktim yok’ demek problemin çözümünü sağlamaz.
‘Nasıl yapabilirim?’ veya ‘Hangi tedaviye katılmam daha kolay olur?’ sorusunu sormalıyız.
Tedaviye aktif katılımınız sağlanmazsa iyileşme süreci uzar.
Merheba.Ayak bileklerimde şislik ve ağrı oluyo.Yatakdan kalkarken ayaklarımı yere basmakda zorlanıyorum,bir yerlerden tutunarak yürumeye çslışirım.Ortopedi doktoruna ğitdiyimde duz taban olduğu ve MRT de,rontgende yaralanma ve ayakda fazla kalmak teşhisi koyuldu.Tabanlarimdan enjeksiyn iyne yaptilar.Soyuk,ya sıcak kompres ve dinlemek önerildi.Daha sonra cok fazla iyilesmeye doğru gidiyordu.Aşiri titizim bir yerde duramiyorum.Bir az fazla ayakda kalinca tekrar basa donduk.(Bu arada onu da qeyd edim ki 3 ay kendimi korudum,zorlamadım.)artık yoruldum.Baska ne yapa bilirim.İyilesme sansim varmı? Önceden tesekkürümü bildirirem .