Tenosinovit Nedir?
Tendon, kas ile kemik arasındaki anatomik köprülerdir. Tendonlar uzunlamasına yerleşmiş kollajen liflerden oluşmaktadır.
Tenosinovit tendonun ve onu çevreleyen zarın inflamasyonudur. Tendinit, tendonun inflamasyonu için kullanılırken tendinozis terimi inflamasyon olmadan tendonda kronik dejenerasyonu belirtir. Tendinopati terimi de genel terim olarak kullanılmaktadır.
Tenosinovit en sık orta yaş-ileri yaşta görülmektedir. Yaşlanmayla beraber tendon vaskülaritesinde azalma, tekrarlayıcı mikrotravma veya aşırı yüklenme, gerilme, aşırı egzersiz risk oluşturmaktadır.
Eşlik eden bazı hastalıklarda risk artmakta: RA-Sistemik skleroz, gut, reaktif artrit, diabetes mellitus, amiloidozis, aşırı yüksek kolesterol düzeyleri, disemine gonokok infeksiyonu gibi.
Tenosinovit ve bursit problemleri özellikle omuz, dirsek, diz, kalça, el ve ayak bileğinde görülen iltihaplanmalardır. Çoğu zaman uzun zaman zarfında oluşan bu iltihaplanmalar farklı sebeplerden kaynaklanır ve bazı durumlarda aniden ortaya çıkabilir.
Eklemleri aşırı zorlama ve yanlış hareketler yapma, sorunun aniden gelişmesinde etkilidir. Mesleki sebeplerle tekrarlayan aktiviteler yapmak, ağır yük taşımak ve benzeri durumlar sebebiyle eklemler hasar alabilir.
Probleme tanı konmasında gecikme yaşanırsa vakaların ilerlemesi ve kalıcı hale gelmesi söz konusu olur.
Kasların kemiklere bağlandığı noktalarda tendon adı verilen yapılar bulunur. Tendonların dış kısmında ise sürtünme karşısında aşınmayı önleyen ve kolay hareketi sağlayan sinovyal kılıf bulunur.
Bu kılıfta meydana gelen iltihaplanma “tenosinovit” olarak adlandırılır. Tenosinovit genellikle omuz, dirsek, ayak bileği ile baş parmak eklemlerinde gözlenir.
Tenosinovit Gelişiminde Risk Faktörleri Nelerdir?
- Aşırı kullanım
- İnflamatuvar hastalıklar: romatoid artrit, gut
- İnfeksiyöz durumlar
- Travmatik
- Strain/gerilim yaralanması
- Diyabet
En Sık Görüldüğü Bölgeler Nerelerdir?
- El bileği
- El
- Ayak
- Omuz
- Diz
Tenosinovit Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
Tanıda hikaye önemlidir. Hikayede aşağıdaki durumlar sorgulanamlıdır:
- Tekrarlayıcı hareket gerektiren bir işte çalışma
- Hobileri
- Travma öyküsü
- Gece terleme, ateş, öksürük, balgam vb şikayeti olup olmadığı
- Başka ekleminde bir problem olup olmadığı
- Döküntü, cilt problemleri vb
- Aşırı su içme, sık sık tuvalete gitme, gece idrara kalkma
- Ailede diyabet hikayesi, inflamatuar hastalık hikayesi
Yine Hastanın Şikayetleri ve Bulguları Ayrıntılı Olarak Sorulmalıdır:
- Ağrı ve hassasiyet
- Eklemde hareket zorluğu, ağrıya bağlı hareket kısıtlılığı
- Ağrıya bağlı kuvvet kaybı
- Eklem şişliği
- Tendon boyunca kızarıklık
- Ateş, terleme, kızarıklık vb infeksiyon bulguları
- Eşyaları tutmada ve taşımada güçlük
Fizik muayenede etkilenen tendon bölgesinde şişlik, tendona dokunmakla veya tendonun gerilmesiyle ağrı oluşumu ve bazı spesifik testlerden (mesela Dequervain tenosionitinde Finkelstein testi) faydalanmaktayız.
Hastanın hikayesi ve muayenesinden sonra düşünülen tanıya göre çeşitli tetkikler yapılarak tanıya yöneliriz. Bu tetkikler şunlardır: ,
- Tam kan sayımı, sedimentasyon, C reaktif protein, kaş şekeri, romatoid faktör, üre, karaciğer enzimleri vb.
- Şişlik varsa sıvı aspirasyonu ve mikrobiyolojik inceleme
- Grafi: Direkt radyografik inceleme
- Ultrasonografik değerlendirme
- MRG
Ayırıcı Tanıda Hangi Hastalıklar Düşünülebilir?
- Artrit
- Osteoartrit
- İnflamatuar hastalıkları
- İnfeksiyon
- Kırık ve diğer travmatik olaylar
- Heterotopik ossifikasyon
- Sarkoidoz
- Tuberküloz
- Osteopoikilosis
Tedavide Neler Yapılmaktadır?
Öncelikle ağrıyı azaltmak, inflamasyonu gidermek amaçlanır. Bu amaçla hastanın klinik bulgularını değerlendirerek tedavi seçimi yapılır. Tedavi yöntemleri arasında şunlar yer almaktadır:
- Etkilenen tendonun istirahati veya kullanımından sakınılması
- Splint kullanımı
- Sıcak-soğuk uygulamalar
- NSAİİ kullanımı
- Lokal injeksiyonlar (kortikosteroid, ozon, prp, proloterapi vb.)
- Cerrahi ile inflame dokunun çıkarılması
- İnfeksiyon varsa acil tedavisi: cerrahi ile tendon çevresindeki iltihabın temizlenmesi, ölü dokuların çıkarılması, infeksiyöz etkene yönelik antibiyotik tedavisi
- İyileşme sonrasında tendon germe egzersizleri
Tenosinovit Gelişimini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Genellikle yanlış kullanım ve aşırı yüklenme neticesinde oluşan durumlar sık olduğundan tekrarlayıcı tendona yük bindiren hareketlerden kaçınmak ve tendonların aşırı kullanımından kaçınmak, düzenli germe ve kuvvetlendirme egzersizleri yaparak tendon kısalığı ve kas zayıflığının önüne geçmek önemlidir.
Bursit Nedir?
Bursalar sıvı dolu kapalı sinoviyal keselerdir. Yüzeyel/derin yerleşimli olabilirler. İki yumuşak doku arasında yer alırlar ve bu yumuşak dokuların (tendon, kemik, cilt) birbiri üzerinde kaymasını (tendoni, kemik, cilt) sürtünmeyi azaltarak kolaylaştırırlar. Vücudumuzda 150’den fazla bursa vardır. Bursit burada genişleme, büyüme anlamında kullanılır.
Vücuttaki eklem yerleri ve kemiklerin üzeri bursa adı verilen sıvı kesecikleriyle doludur. Bu sıvı kesecikleri kemik uçlarının birbirine sürtünerek aşınmasını önler. Bursa sıvı keselerinde meydana gelen iltihaplanma “bursit” olarak adlandırılır ve özellikle kalça, dirsek, omuz gibi bölgelerde ortaya çıkar.
Ek olarak sık hareket eden eklemlerin bulunduğu ayak bileği, diz ve topuk gibi bölgelerde de bursit yaygın olarak görülür.
Bursit Nedenlerinden Bahsedebilir Misiniz?
Bursitler akut travmatik/hemorajik, kronik aseptik (mikrotravmatik veya inflamatuvar) veya septik(infeskiyöz ajanla) olabilir. İnfeksiyon var mı, yok mu ayırımı önemlidir, bazen bu ayrım zor olabilir.
Akut travmatik/hemorajik bursitte direkt darbe ile bursa içine kanama olmaktadır. Herhangi bir bursada olabilir. Pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda, antikoagülan alanlarda travma olmadan da oluşabilmektedir.
Bursit Tanısı Nasıl Konulmaktadır?
İyi bir hikaye ve fizik muayene önemlidir. Testler tanı koymada yardımcıdır. Görüntüleme yöntemleri genellikle yardımcı olmaz, ancak travma hikayesi gibi hastanın bulgularına göre istenmesi gerekebilir. Şişlik genellikle önemli bir faktör değildir.
Bursada inflamasyon/infeksiyon olduğunda ağrı olur. Bazı bursalarda şişlik dikkat çekicidir:aşil, olekranon, prepatellar. En sık gözlenen bursitler: prepatellar, olekranon, trokanterik, retrokalkaneal bursitlerdir. Bunlar diz ön kısmında, dirsek arka yüzünde, kalça yan kısmında, ayak bilek arka kısmında oluşan bursitlerdir.
Bu bölgeler kolaylıkla travmaya, baskıya maruz kalabilirler. Sıklıkla temizlik yapan kadınlarda dizi sert zeminde baskıya uğratmakla birlikte ön dizde şişlik gelişir, prepatellar bursit (hizmetçi dizi) olarak isimlendirilir.
Ayırıcı Tanıda Hangi Hastalıklar Düşünülmelidir?
- Artrit
- Kırık
- Tendon ve ligament yaralanmaları
- İnfeksiyon
- Neoplazm
- Sinirle ilgili problemler,
Bursit Tedavisinden Nasıl Bir Yol İzlenmektedir?
Öncelikle cerrahi dışı tedavilerle (buz, aktivite modifikasyonu, ağrı kesici (NSAİİ) kullanımı ile şişlik ve ağrının azaltılması hedeflenir. Septik bursitte antibiyotik tedavisi yapılır. Bazı bursalarda injeksiyonlardan faydalanılır.
Bu tedavilere yanıtsız hastalarda cerrahi tedaviye gidilebilir. Cerrahi olarak açık bursektomi, artroskopik olarak bursanın eksizyonu, etkilenen kemik kısmını parsiyel çıkarılması gibi tedaviler uygulanabilir.
Tenosinovit ve Bursit Nedenleri Nelerdir?
Tenosinovit ve bursitin nedenleri kesin olarak bilinmez, ancak her iki sorunda da aşırı zorlama ve kullanma gibi faktörler rol oynar. Tenosinovitte aşırı egzersiz, yaralanma ve tekrarlayan hareketlerin yanı sıra; romatoid artrit, viral enfeksiyonlar ve diyabet gibi hastalıklar da etkilidir.
Bursitte aynı şekilde zorlayıcı ve tekrarlayıcı hareketler söz konusudur. Sürekli olarak aynı yöne eğilmek, yaralanmaya sebep olacak şekilde hareket etmek, masa başı bir işte çalışmak, tenis gibi spor aktivitelerini yapmak ve vücudu çok zorlamak ana nedenlerdendir.
Bunların yanı sıra; bazı nadir bursit vakalarına kan ve böbrek problemleri, ileri yaş ve lif yırtılması gibi faktörler neden olabilmektedir.
Ek olarak şu durumların tenosinovit ve bursite neden olabildiği bilinmektedir:
- Meslek gereği sürekli ayakta durmak
- Yanlış ayakkabı giymek
- Ağır taşımak ve bedensel aktiviteler yapmak
- Omuz ve el bileklerine aşırı yük bindirmek
- Gut hastalığı
- Psöriatik artrit
- Tetik parmak
- Mikro travmalar
- Bel soğukluğu ve tüberküloz
- Septik artrit
- Reaktif artrit
Tenosinovit ve Bursit Belirtileri Nelerdir?
Her iki sorunda da belirtiler kişiden kişiye değişir. Bu aşamada özellikle belirtilerin şekli ve şiddeti sorunlu bölgeye göre oldukça farklıdır. Genel olarak hareket kabiliyetinin düşmesi, yürüme güçlüğü çekme ve hareket sırasında gözlenen ağrı yaygın semptomlar arasındadır. Ayrıca sorunlu bölgede şişkinlik ve ısı artışı olması da önemli bir bulgudur.
Diğer belirtiler ise şu şekildedir:
- Tendon ve eklem hareketiyle ortaya çıkan ağrı
- Bölgede sıvı ve iltihap artışı
- Eklem hareketi sırasında gıcırdama sesi çıkması
Tenosinovit ve Bursit Nasıl Tedavi Edilir?
Tenosinovit ve bursit vakalarında doğru tedavinin yapılabilmesi için sorunlu bölgenin net bir şekilde anlaşılması gerekir. Bunun için öncelikle hasta hikayesi dinlenir ve bulgular değerlendirilir.
Bazı durumlarda fizik muayenenin yanı sıra kan tahlili, MR ve röntgen gibi görüntüleme teknikleri de kullanılabilir.
Sorunun kaynağı anlaşıldıktan sonra buna uygun tedavi planlaması yapılır, bu aşamada tedavinin gidişatı hastanın şikayetlerine, hastalığın şiddetine ve bölgeye göre ayarlanır.
İlaç Kullanımı
Hastadaki iltihap bölgesel ağrılara sebep olur ve bu ağrıları dindirmek ya da hafifletmek için ağrı kesici kullanılabilir. Hekim önerisiyle kullanılan ilaçlar bölgedeki enfeksiyonu azaltan antibiyotikler de olabilir.
Bazı durumlarda bölgesel hasarları iyileştirmek için kortizon kullanımı gerekebilir. İlaç süreci hekim kontrolüyle uygulanmalıdır.
Fizik Tedavi
İlaç tedavisine ek olarak bölgedeki kasları güçlendirmek ve ağrıları hafifletmek için fizik tedavi uygulanabilir. Bu tedavide bölgeye uygun hareketler yapılır.
Bu hareketler hastanın ağrı seviyesine, sorunlu bölgesine ve yaşına göre hazırlanır. Düzenli fizik terapi sonunda problemlerin çoğu tedavi edilir.
Dinlenme
Bölgenin dinlendirilmesi tedavideki en önemli adımlardandır. Bölgenin çok zorlanması inflamasyon seviyesini artırabilir ve tendon yırtılmalarına varan geri dönüşü olmayan problemlere yol açabilir.
Bu nedenle hastanın istirahat etmesi ve gerekliyse atel desteği alması uygundur. Bölgeyi baskı ve yükten korumak ile çoğu vakada iyileşme gözlenir.
Soğuk Kompres
Şişlik ve iltihaplanma gözlenen bölgeye soğuk buz uygulanması, bölgedeki şişliğin azalmasını sağlar. Bunun için tedaviye destek olarak günde 2-3 kez 15’er dakikalık buz uygulamaları yapılabilir.
Cerrahi Müdahale
Diğer tedavilerin işe yaramadığı ilerlemiş vakalarda son çare olarak cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Ancak ameliyat sonrasında da düzenli egzersiz yapmak ve bölgeyi yormamak diğer durumlardaki kadar önemlidir.
Ayrıca pek çok vakada erken tanı ve düzenli egzersiz sayesinde ameliyata gerek kalmamaktadır. Bu nedenle sorun oluşması durumunda acilen uzman hekime başvurmak ve önerileri uygulamak son derece önemlidir.
Tenosinovit ve bursit rahatsızlıklarını önlemek için dikkat edilmesi gerekenler ise şunlardır:
- Düzenli egzersiz yapanlarda çeşitli bölgelerde problem oluşabilir. Bunları önlemek için egzersiz öncesi ve sonrasında ısınma hareketlerinin yapılmasına dikkat edilmelidir.
- Egzersiz hareketlerinin olması gerekenden hızlı yapılması da farklı bölgelerde sorunlara yol açar. Bu hareketlerin yavaş yavaş ve acele etmeden uygulanması önemlidir.
- Egzersiz sırasında vücudu çok zorlamamak ve kasların dinlenmesine izin vermek gerekir. Hareketler arasında eklem ve tendonlara kısa dinlenme süreleri tanınmalıdır.
- Egzersize uzun süre ara verdikten sonra bir anda yeniden başlamak da önemli bir risk faktörüdür. Bu gibi durumlarda egzersiz yoğunluğunu zaman içinde yavaş yavaş artırmak gerekir. Ayrıca egzersiz uzunluğunu ilk başlarda kısa tutmak da risklerin önlenmesini sağlar.
- Doğru spor malzemeleri ve ekipman kullanımı oluşabilecek riskleri en aza indirir. Zemine uygun ayakkabı giymek en önemli faktörlerdendir ve bilek sakatlıklarının önlenmesini sağlar.
- Sürekli aynı pozisyonda kalmak büyük ölçüde risk faktörüdür. Uzun süre ayakta durmak ayak bileklerinde, uzun süre oturmak ise kalçada baskı yaratabilir. Ayrıca uzun süre klavye kullanmak da omuzlar için tehlikelidir. Bu gibi zorunlulukların olduğu durumlarda hareketlere kısa aralar verilmesi önemlidir. Oturanlar için arada bir ayağa kalkıp yürümek, ayakta duranlar içinse arada bir oturmak bölgelerin rahatlamasını sağlar ve fazla yorulmaları önler. Bu nedenle tekrarlayan hareketlerde düzenli aralıklarla pozisyon değiştirmek ve bölgenin dinlenmesini sağlamak gerekir.
Bursit ameliyat sorasi napilir
Bursit ameliyat olurmu