Bu gönderiyi oylayın

[Toplam: 3 Ortalama: 3.7]

Lenfödem Nedir?

Lenfatik akışın bozulmasına bağlı olarak proteinden zengin sıvının intertisyel alanda birikmesidir. Kronik ve ilerleyici bir durumdur. Cilt ve cilt altı etkilenmektedir. Ciltte fibroskleroz gelişir.

Lenfatik Sistemin Temel Fonksiyonu Nedir?

Lenfatik sistem doku-sıvı regülasyonunu sağlamaktadır
Proteinden zengin sıvıyı, makromolekülleri ve hücreleri intertisyumdan alarak venöz dolaşıma drene etmek
İntertisyel lenf damarları yağları ve yağda eriyen vitaminelri (ADEK) absorbe eder ve venöz sisteme drene eder
İmmün sistem fonksiyonları vardır
Lenfositleri üreterek ve taşıyarak vücudu hastalıklara karşı korur.

Lenfatik Sistem Hangi Yapılardan Oluşur?

Lenf damarları (kolektörler), Lenf nodları, Lenfatik organlardan oluşur.

Lenfatik sistem anatomisinden bahsedersek

Her iki alt ekstremite, gastrointestinal trakt ve sol üst vücudun (üst ekstremite, göğüs duvarı, sırt, omuz ve meme) lenf drenajı torasik kanal ile venöz sirkülasyona bağlanır. Torasik kanal sol subklaviyan ve sol internal juguler venlerin arasındaki venöz açıya açılır, vücut lenfinin ¾’ünü drene eder.

Sağ üst vücudun lenf drenajı ise sağ lenfatik kanal ile sağ venöz açıya drene olur. Ekstremitelerde deri ve subkutanöz dokuyu drene eden yüzeyel lenfatik sistem ve kas ve kemik gibi subfasyal yapıları drene eden derin sistem var. Üst ekstremitedeki bu iki sistem aksillada birleşir, alt ekstremitedeki iki sistem ise pelviste birleşir.

Lenf Sıvısının İçeriğinde Neler Vardır?

Protein, su, hücreler (RBC;WBC; Lenfositler, vb.), artık ürünler ve diğer yabancı maddeler, yağ asitleri, lipidler, koagülasyon faktörleri, elektrolit, üre, aminoasitler,kreatinin,karbonhidratlar

Lenfatik Transport Nasıl Sağlanır?

Lenf damarlanının intrensek itici gücü (lenfangion): dk’da 6 kez kasılma. Egzersiz ile 10 kat artmaktadır. Kas kontraksiyonu, vücut kısımlarının pasif olarak hareket ettirilmesi, arterial pulsasyon, soluk alıp verme (diafram hareketleri, göğüs ve abdomende basınç değişiklikleri), doku mobilizasyonu ( masaj, MLD) ile sağlanmaktadır.

Lenfatik Organlar Nelerdir?

Primer lenfatik organlar: kemik iliği, timus
Sekonder lenfatik organlar: lenf nodları, dalak, diffüz lenfatik doku (tonsiller, GALT, BALT, Peyer’s patches)

Lenf Nodlarının Özellikleri ve Fonksiyonları Nelerdir?

Lenf sıvısı lenf nodlarında konsantre olur (4-8 lt/gün)
Lenf nod sayısı 450-600
Lenf sıvısı içindeki proteinin konsantre olmasını sağlar
Patojenleri filtre eder
Lenfosit maturasyonu ve replikasyonunu sağlar

Lenfatik Sistem Fizyolojisinden Biraz Bahsedebilir Misiniz?

Sistemik dolaşımdaki vasküler akıştaki yüksek basınca rağmen lenf akımı düşük basınç sisteminde yer alır. İntertisyel sıvının döngüsü intertisyel alana bitişik lenfatik kapillerler ve prekollektörlerde başlar.

Bu olay lokal arteriyel pulsasyon, iskelet kası kontraksiyonu ve geri akımı önleyen tek yönlü kapakçıklarla desteklenmektedir. Bu ilk lenfatikler, damarlarla birleşir. Birleştiği damarlarda artan oranlarda bir düz kas tabakası ile donatılmıştır. Bu düz kas tabakası kasılması ile lenf sıvısının sistemik dolaşıma doğru peristaltik hareketini destekler.

Lenfödem Nasıl Oluşur?

Lenfatik yük lenfatik sistemin taşıma kapasitesini aştığı zaman lenfödem oluşur. Jeneralize ödematöz durumların aksine, kapiller filtrasyon hızı lenfödemli hastalarda normaldir.

Erken dönemde tanı konulamazsa tedavisi zor olan bir durumdur.

Lenfödem Sınıflandırması Nasıl Yapılmaktadır:

Lenfödemi Primer ve Sekonder olarak iki grupta ele almaktayız.

Primer lenfödem: Konjenital ve/veya kalıtımsal durumlar (lenfatik damarlarda patolojik gelişim) söz konusudur. Başlangıç yaşına göre sınıflandırılır: Konjenital lenfödem (şişliğin başlangıcı doğum ile 2 yaş arasında), Lenfödem prekoks (puberte sırasında veya 35 yaşından önceki gebelik sırasında), Lenfödem tarda (35 yaş sonrasında). Sıklığı lenfödem kliniklerine başvuranlar arasında yeni tanı konmuş hastalarda gelişen lenfödemde %8 ve kanser dışı hastalıklarda gelişen lenfödemde %28’dir. Lenfödem tarda hariç bu durumlar tercihen alt ekstremiteleri etkilemektedir. Primer üst ekstremite lenfödemi nadirdir. Başlangıç yaşı genellikle 38, Kadın/Erkek oranı: 1.2’dir. Olguların çoğu genetik bir durumla ilişkili değildir.

Primer lenfödem şüphesinde kalıtsal hastalıklarla ilişkili olabilecek fiziksel bulgular veya konjenital anomaliler değerlendirilmelidir. Bunlar arasında kısa boy (Turner sendromu), hemanjiom/Porto şarabı lekeleri (Klippel-Trenaunay-Weber Syndrome), Shield chest (Turner Sendromu, Noonan Sendromu) vardır.

Sekonder lenfödem: Başka hastalıkların veya tedavilerin sonucunda oluşan lenfödemdir Etiyoloji ve risk faktörlerinde gelişmiş ülkelerde en sık neden kanser veya kanser tedavisidir. Dünya genelinde en sık neden filariyazisdir. Diğer risk faktörleri: ileri yaş, obezite, inflamatuvar artrit, infeksiyon, kronik venöz yetmezlik, travma, yatrojenik nedenlerdir. Kanser ilişkili lenfödem iki şekilde olabilir: Lenfatik kanal veya nodların obstrüksiyonu/tıkanması: tümör dokusu ile veya

Lenfatik damarların infiltrasyonu: tümör hücrelerinin lenfatik kanalları infiltrasyonu ile. Lenfödemle ilişkili en sık kanser meme kanseridir. Sistematik bir derlemede meme kanserli hastalarda oran %17. Risk tanı konulduktan sonraki ilk 2 yıl içinde en yüksektir. Risk faktörleri: aksiller nod diseksiyonu, çıkarılan aksiller nofdların sayısının fazla oluşu, lokal eksizyondansa mastektomi yapılmış olması, vücut kitle indeksinin yüksek olmasıdır.

Lenfödem Riskinde Artış İle İlişkili Diğer Kanserler Nelerdir?

Sarkom %30
Alt ekstremite melanomu %28
Jinekolojik kanser %20
Genitoüriner kanser %10
Baş ve boyun kanseri %3

Lenf nodlarının cerrahi çıkarılması ve radyasyon tedavisi riski artırmaktadır.

Meme Kanseri Sonrasında Lenfödem Gelişimini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Aksiller cerrahinin tipi
Cerrahi sonrası koldaki enfeksiyon ya da yaralanma
Dominant kola uygulanacak diğer cerrahiler
Artmış vücut ağırlığı veya vücut kitle indeksi (VKİ 25 üstü)
Hastanın aldığı radyasyon ve kemoterapi
Genetik yatkınlığın etkinliği tartışmalıdır

İnflamatuar Artrit İle Lenfödem Birlikteliğinden Bahsedebilir Misiniz?

İnflamatuar eklem hastalığının nadir bir ekstraartiküler bulgusu uni-bilateral alt veya üst ekstremite lenfödemidir.
En sık romatoid artrit ve psöriyatik artritte (sedef hastalığına bağlı) gözlenmektedir.
Romatoid artritte mekanizması net olmamakla beraber lenf kanallarında fibrozise neden olan inflamatuvar sinovit neticesinde oluştuğu düşünülmektedir.
Lenfödem bazı hastalarda artritin tedavisi ile düzelmektedir.
Psöriyatik artritte yaygın tenosinovit sonucunda benzer bir tablo gelişmektedir.

Obezite Lenfödem Gelişiminde Önemli Midir?

Kanser hastalarında lenfödem için bağımsız risk faktörüdür.
Morbid obez hastalarda masif lokalize lenfödem tablosu oluşabilmektedir.

Lendödemde Klinik Değerlendirmede Nelere Dikkat Edilmektedir?

Başlangıcı
Tuttuğu taraf
Şişme varlığı
Deri bulguları varlığı
Rahatsızlık oluşturup oluşturmadığı
Eklem hareket kısıtlılığı olup olmadığı

Lenfödemde Evreleme Nasıl Yapılır?

Latent evre (0):
- Subklinik lenfödem dönemidir.
- Fokal fibrosklerotik doku değişiklikleri vardır.
- Lenfödemin klinik işaretleri yok. Hastalar ekstremitelerinde ağırlık hissi duyabilirler. Çoğu asemptomatiktir.
- Fonksiyonel izotop sintigrafi teşhiste kullanılmaktadır.
Reversibl (I):
- Geri dönüşlü lenfödem evresi
- Yüksek proteinli lenfödem
- Pitting ödem: Çok yumuşak, gode bırakan bir ödem.
- Elevasyon şişliği azaltır, muhtemelen ‘konjesyon ağrı’
- Fibrosklerotik doku değişkliği yoktur/Fokaldir
- Temel tanısal prosedürler yapılır
İrreversibl (II):
- Geri dönüşsüz lenfödem evresi
- Yaygın fibrosklerozis, konnektif ve adipoz doku proliferasyonu vardır.
- Elevasyonla azalmayan, kahverengi sert şişlik mevcuttur.
- Stemmer işatreti pozitiftir.
- Temel tanısal prosedürler yapılır
Elefantiyazis (III):
- Yaygın şiddetli fibrosklerozis, konnektif ve adipoz doku proliferasyonu
- Evre II gibi, sakatlık
- Lenfostatik elefantiyazis.
- Temel tanısal prosedürler
Steward Treves sendromu (lenfanjiosarkom): Evre 4

Lenfödem Tanısında:

Anamnez&fizik muayene
Stemmer’s sign: prediktif
Başlangıç yaşı
Tutulan bölgeler
Beraberinde olan semptomlar: ağrı vb.
İlaçlar: Steroid olmayan ağrı kesici ilaçlar ödem yapabilir. Diüretikler lenfödemde kontrendikedir.
Semptomların progresyonu sorgulanır
Eski hastalıkları, lenfödemle ilişkili olabilecek hastalıklar, yolculuk, infeksiyon, cerrahi veya radyoterapi öyküsü alınır.
Aile hikayesi sorgulanır

Anamnezde Neler Sorgulanmaktadır?

Şişliğin
Lokalizayonu
Ağırlık hissi, dolgunluk, gerginlik, sertlik hissi, huzursuzluk vb.
Parestezi, parezi
Kramplar
Akut&sinsi
Aralıklı&sabit
Artıran&azaltan faktörler
Ağrı, hissizlik, zayıflık «kırmızı bayraklar

Fizik Muayene Nasıl Yapılır?

İnspeksiyon

Ekstremite asimetrisi
Şişlik olan bölge
Cilt değişiklikleri: renk, akıntı, kist, fistül, ‘pitting’, cilt kıvrım kalınlığı, cilt bütünlüğü
Cilt lezyonu: ülserasyon, raş, travma/böcek sokması, çizik/sıyrık, mantar enf., papillomatozis, hiperketarozis

Palpasyon

Stemmer’s sign (1976- Robert Stemmer)
- ayak parmağı veya 2. el parmağı metakarp kökünden çekince deri kalkar. Ödem varsa kaldıramayız
- Her evrede pozitif olabilir
- Yalancı pozitifliği nadirdir
Isı: kronik enflamasyon, infeksiyon
Nabazanlar
Pitting
Fibrozis
Hassasiyet

Fizik Muayene

Genel sistemik muayene: Baş, Boyun, Kalp, Akciğer, Batın, Vasküler sistem, Deri, Yumuşak dokular, Lenf nodlarının muayenesi
Postür
Eklem hareket açıklığı (özellikle tutulan ekstremitede)
Diğer ödemli alanlar
Nörolojik muayene

Primer Lenfödemde Genel Özellikler Nasıldır?

Kısa boy
Porto şarabı lekeleri veya hemanjiomlar
Göğüste şekil bozukluğu
Pozitif Stemmer işareti
Klinik ölçümler
Ekstremite volümünün ölçümü: tanıda ve tedavi monitörizasyonunda
- Su yer değiştirme metodu
- Çevre ölçümleri:
  - MKF eklem, el bilekleri, lateral epikondile 10 cm distal, lateral epikondile 15 cm proksimal
  - Kol ödemli hastalarda 2 cm den daha fazla farklılık anlamlı
- Optoelektronik volumetri

Lenfatik Bozulmaya Bağlı Erken Şişlik Nasıl Tanınır?

Standart tanı yöntemi yoktur.

Lenfödem şiddetinin sınıflandırılmasında ekstremite volümünün ölçülmesi ve çevre ölçümleri yapılmaktadır. USG, perometri, biyoimpedans, ameliyat öncesi ve sonrası fotoğraflama, hastanın subjektif tarifi, ekstremitenin çevresel ölçümleriyle ilişkili matematiksel volüm değerlendirmeleri kullanılan diğer yöntemlerdendir.

Çevre ölçümünde ölçüm nerelerden yapılmaktadır?

Metakarpofalangeal/ Metatarsofalangeal eklemler
El bileği / medial malleolün 2 cm üzeri
Lateral epikondil 10 cm altı /Patella alt köşesinin 10 cm altı
Lateral epikondil 10/12 cm üstü/Patella üst köşesinin 10 cm üstü
Ulnanın stiloid çıkıntısından itibaren 4 cm aralıklarla axillaya kadar çizip bilgisayarda volümetrik değerlendirme

>2 cm veya daha fazla fark olması anlamlıdır.

Görüntüleme yöntemleri şayet hikaye, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konamıyorsa yardımcı olmaktadır. Yeni başlangıçlı ekstremite şişliği olan tüm hastalarda ultrasonografi önerilir. Ultrasonografi yaygın olarak kullanılmaktadır, doku kalınlığının ve içeriğinin değerlendirilmesi ve cilt bütünlüğünün değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Perometri değerlendirmesinde infraruj ışınları kullanılır, ekstremite volümü hızla belirlenir. Ancak pahalı bir yöntemdir. Bioimpedans ekstrasellüler sıvı volümünü belirlemek için elektrik akımına karşı doku rezistansını ölçer. Rutinde uygulanmaz, erken lenfödem tanısında yardımcıdır.

Diğer tanı yöntemleri arasıdna lenfosintigrafi, kantitatif lenfosintigrafi, mikrolenfanjiografi, indirekt lenfografi, MRG ve BT, PET, Doppler USG, dinamik kontrastlı MRG yer almaktadır.

Lenfödem Ayırıcı Tanısında Hangi Hastalıklar Aklımıza Gelmelidir?

Kronik venöz yetmezlik, Akut Derin Ven Trombozu, Posttrombotik sendrom, Ekstremite hipertrofisi, Lipödem, Miksödem, Tümör akılda bulundurulmalıdır.

Lenfödemle İlgili Söylemek İstediğiniz Önemli Noktalar Var mı?

Lenfödem kronik ve progresif bir süreçtir. Günümüzde mevcut tedavilerle kür yoktur, yani artık hiçbir şey yapmana gerek yok diyeceğimiz bir noktaya gelemiyoruz maalesef. Ancak hastalığın ilerleyişini durdurmak, oluşmuş durumun şiddetini azaltmak mümkündür. Önlem ve farkındalık eğitimi zorunludur. Erken tanı gereklidir ki durumu en erken evrede kontrol altına alabilelim. Tedavide hastanın uyumu ve tedaviye sadakati çok önemlidir.

Lenfödemin Önlenmesi Mümkün Müdür? Neler Yapılabilir?

Evet, bu konuda alınabilecek önlemler şu şekildedir:

Birincil önlem
- Lenf nod diseksiyon alanının boyutlarının küçültülmesi
- Gelişmiş radyoterapi teknikleri
- Uygun üst ekstremite egzersizleri ve profilaktik fizyoterapi
- İnfeksiyonların önlenmesi
İkincil önlem
- Titiz cilt hijyeni&tırnak bakımı
- Tutulan cilt kısmının korunması: güneş koruyucu, eldiven vb
- Cildi nemlendiren kremler kullanılmalı, böcek sokması, hayvan tırmalaması, iğne batması gibi gelişebilecek ufak bir sıyrık oluşumunda topikal antibiyotikler kullanılmalı
- Böcek sokarsa: sabunla yıkayın, krem sürün, gazlı bezle sarın, yapıştırmayın
- Yağsız, kokusuz kremler: Ph 5,5 olan
- Ekstremitenin uzun süre yerçekimi etkisinde bırakılmaması: oturmak, ayakta durmak, bacak bacak üstüne atarak oturmak vb.
- Lenfödemli ekstremiteye sıkı giysiler giyilmemeli: turnike etkisi oluşturup lenf akışını engeller
- Lenfödemli ekstremiteye aşılanma, akupunktur, intravenöz girişim vb yapılmasından kaçınılmalı
- Ekstremiteye lokal sıcak uygulanmasında kaçınılmalı: kan akımı ve lenf sıvısı üretimi artar. Sauna, buhar banyoları, sıcak iklimlerde yaşamak
- Aşırı soğuk uygulanmamalı
- İdeal vücut ağırlığı korunmalı
- Yüksek rakımda, uçak yolculuğunda (özellikle 4,5 saatten uzun sürüyorsa) bası giysilerini kullanmaları, egzersiz yapmaları, masaj yapmaları yararlı olabilir.

Lenfödem Tedavisinden Bahsedebilir Misiniz?

Tedavisi zordur, ama şayet erken evrede teşhis edilmemişse daha da zordur. Amaç lenfödem oluşmasının önlenmesi, oluşmuş ise ekstremite şişliğini kontrol altına alınmasıdır. Neden olan hastalık genellikle düzeltilemez. Ekstremite çevresinin ölçülmesi veya volüm ölçümleri tedavi sırasında lenfödem derecesinin izlenmesinde en sık metodlardır. Meme kanserinde lenfödemin erken evrede tanısı ve tedavisi konservatif tedavilerin kullanılmasına olanak sağlar. Tedavisiz lenfödem zamanla ilerler ve günlük aktiviteleri kısıtlar.

Lenfödem Tedavisinde Kullanılan Yöntemlerden Bahseder Misiniz?

Konservatif tedavi ve cerrahi tedavi yöntemleri vardır. Tedavide hasta motivasyonu ve uyumu çok önemlidir.

Konservatif Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Eğitim
MLLB/kompresyon giysileri
Manuel lenfatik drenaj (MLD)
Cilt bakımı
Egzersiz
Elevasyon
Eşlik eden hastalıkların tedavisi
Ağrı-dizabilite tedavisi
Psikososyal destek
PICP: pnömatik intermittent kompresyon pompaları
Diğer etdaviler

Komplet Dekonjestif Terapi Nedir?

İki fazlı bir tedavidir. Erişkin ve çocuklarda kullanılabilir. Başarıda eğitimli hekim/fizyoterapist/hemşire önemlidir. Bu tedavi ile ekstremite volümü %50-70 azalmaktadır. Özenli cilt ve tırnak bakımı, Manuel lenf drenajı, Kompresyon bandajı, Tedavi edici egzersizler ve Hasta eğitimi’nden oluşur.

Komplet dekonjestif terapi

Faz I: Dekompresyon fazı
- Yoğun faz (tedavi fazı)
- 2-4 hafta haftada 5 gün tedavi
- Manuel lenf drenajı
- Kompresyon bandajı (21-24 saat)
- Tedavi edici egzersizler
- Cilt-tırnak bakımı
- Eğitim
- Haftalık volüm ve çevre ölçümleri ile takip
Faz II: Koruma fazı
- İlk fazda sağlanan faydanın devamının sağlanması
- Kompresyon giysisi (gün boyu uyanık olduğu saaatlerde)
- Kompresyon bandajı (gece)
- Egzersizler
- Cilt ve tırnak bakımı
- Kendi kendine Manuel lenf drenajı (gerekli olursa)
- Takip vizitleri: Volüm ve çevre ölçümleri ile takip: 6 ayda veya daha kısa aralıklarla

Manuel lenf drenajı –MLD

Amaç normal lenfatiklerin aktivitesini artırarak ve etkisiz olan veya oblitere olmuş lenf damarlarını bypass ederek konjesyonlu alanlardan lenf sıvısının eliminasyonunu sağlamaktır.
Lenf yollarını takip eden nazik bir masaj tekniği
Tek başına yeterli değildir. Mutlaka kompresyon bandajlaması ile birlikte uygulanmalı
Lenf akımını artırır
Proteinden zengin sıvının malabsorbsiyonunu artırır
Relaksasyon sağlar
Analjezik etkilidir
Etkilenmiş alandan etkilenmemiş alana sıvının mobilizasyonunu sağlar
Cilt üzerinde kaymadan belli sıra dahilinde manuel mekanik traksiyon ve kompresyon uygulanır
45-60 dk/gün
Genellikle hasta uzanır pozisyonda uygulanır (Baş ve boyun ödemi olmadıkça)
Derin diyafragmatik solunumla başlanır
Öncelikle etkilenmemiş lenf nodları ve vücut kısımları tedavi edilir
Hareketler yavaş ve ritmiktir
Nazik basınç uygulanır. Aksi halde basınç sert olursa kan akımını artırır, cilt kızarır ve daha fazla sıvı dokulara geçer
Derin diyafragmatik solunumla bitirilir.
Genellikle günde bir kez, bazen iki kez, bazen haftada üç kez uygulanır
Tedavi süresi üç hafta veya daha fazladır
Tekrar intervalleri 3 aydan 1 yıla kadardır
Temel tekniklerde sabit dairesel, pompalama tekniği, kepçeleme tekniği (ekstremitede) ve rotatuar teknik (gövdede) vardır.

MLD’de Kol Ödeminde İzlenecek Sıra Şöyledir:

Servikal paraspinal lenf damarları ve lenf nodları
Abdomenin süperfisyal ve derin lenfatik yapıları
Kontralateral aksiller lenf nodları
Lenf damarlarının aksilloaksiller
İpsilateral inguinal lenf nodları
Lenf damarlarının aksilloinguinal
İnterkostal lenf damarları
Parasternal lenf nodları
İpsilateral meme dokusu

Manuel Lenf Drenajı Kime Uygulanmaz?

MLD kesin kontrendikasyonları:

Etkilenmiş ekstremitede aktif neoplazi (masajın metastazı yaydığına dair bilgi tartışmalı)
Akut sellülit/erizipel
Kalp yetmezliği
Böbrek yetmezliği
Akut derin ven trombozu
Hepatik siroz
Tedavi edilmeyen troid disfonksiyonu

MLD Rölatif kontrendikasyonlar

Kontrol altında tutulamayan HT
DM: vaskülopati veya nöropati nedeniyle ağrı duyusu bozulabilir. Bu durumda uygun olmayan giysiler incinme veya infeksiyona yol açabilir
Astım: parasempatik aktivitasyon astım atağını uyarabilir. MLD 20 dk ile başlanır, tedaviye negatif cevap olmadığı takdirde 5-10 dk artırarak normal süreye ulaşılır.
Paralizi: kompresyon abndaj ve giysileri kullanıldığında flask ekstremite yeterli……

Kompresyon bandajı-MLLB (Multi-layer inelastic Lymphedema bandaging) (Çok tabakalı elastik olmayan lenfödem bandajı)

Düşük istirahat basıncı: ekstremiteye istirahatte sabit bir basınç uygular
Yüksek çalışma (egzersiz) basıncı: egzersiz sırasındaki gibi kaslar kasıldığıdna ve genişlediğinde bandajın direncine karşı basınç uygularlar ve ekstremitedeki basınç aralıklı artar, basınç artışı lenfatik pompalamayı ve lenf reabsorbsiyonunu stimüle eder

Kompresyon Bandajı-MLLB Etkileri Nelerdir?

Artmış doku basıncı, filtrasyonu azaltır
Sıvının tekrar birikmesini önler
Kompresyon ve hareket lenfostatik fibrozisin çözünmesini sağlar
Kas ve eklem pompasını artırır (venöz ve lenfatik dönüş)

Kompresyon Bandajı (MLLB) Kimlere Uygulanmaz? (MLLB Kontrendikasyonları)

Şiddetli arteriyel yetmezlik
Kontrol edilemeyen kalp yetmezliği
Şiddetli periferal nöropati

Üst Ekstremite Kompresyon Bandajı - MLLB İçin Önerilen Malzemeler Nelerdir?

Pamuk tubüler bandaj
Parmak bandajı (4-5 cm)
Yumuşak sentetik yün veya yumuşak köpük rulo (10 cm)
Esnek olmayan bandajlar: kısa gerim bandajlar (short stretch) (bir 6 cm, bir 8 cm, iki veya üç 10-12 cm)
Köpük destek

Kompresyon Giysileri Hangi Hastalar İçin Uygundur?

Giysiyi giyebilecek beceriye sahip olan
Sağlam, esnek cildi olan
Ekstremitelerde şekil bozukluğu olmayan ya da çok az olan
Pitting ödemi olmayan ya da çok az olan
Uyumlu ve motive olan
Şişliği için kompresyon giysisi ile sınırlandırılabilen
Giysiyi tolere edebilen ve kullanabilen
Cilt bütünlüğünü kontrol edebilen ve sürdürebilen kişiler için uygundur.

Kompresyon giysilerinde distal basınç proksimal basınçtan yüksektir. İşlevi ödem sıvısının mobilizasyonu, sıvı birikiminin önlenmesidir. Ödemi azaltmazlar, mevcut hacmin korunmasını sağlarlar. Kompresyon giysileri 3-6 ayda bir elastikiyetini kaybettiğinde yenilenmelidir. Hastanın iki giysisi olmalıdır, birini yıkarken diğerini giymelidir. Giysi ve bandajlar ılık su ile yıkanmalıdır. Hasta bandajları havlu üzerine koyup kuruyacak, asmayacak, ancak giysiyi asabilir.

Cilt Tırnak Bakımı Neleri İçermektedir?

Enfeksiyon riski azaltılmalı
Enfeksiyon riskine karşı hasta uyarılmalı
Cilt temiz tutulmalı ve bütünlüğü korunmalı
Cildi yaralanmalarda korumalı (kesik, çizik, yanık, böcek/sinek ısırığı vb.)
İncinme/yaralanma durumunda hemen müdahale edilmeli

Kendi Kendine Bakım Eğitimi Neleri İçermektedir?

Cilt tırnak bakımı
Enfeksiyonların önlenmesi
Tedavi edici egzersizler
Kendi kendine bandajlama
Gerekli olursa kendi kendine manuel lenfatik drenaj (MLD)
Kompresyon giysilerinin giyilmesi ve çıkarılması
Takip vizitleri (en azından 6 ayda bir)

Hasta Eğitimini Başlıklar Halinde Sıralarsak Neler Hastaya Öğretilmektedir?

Hastaya cilt tırnak bakımı, kendi kendine bandajlama, kompresyon giysisinin giyilmesi ve çıkarılması, kendi kendine MLD (gerekli olursa), SLD (simple lymphatic drainage self massage) öğretilmeli.

Enfeksiyonların önlenmesi için alınacak tedbirler ve enfeksiyon bulgusu olduğunda yapması ve yapmaması gerekenler hakkında bilgi verilmeli. Takip vizitlerinin aksatılmamasının önemi vurgulanmalıdır.

Lenfödemde Uygulanan İlaç Tedavisi ve Diğer Tedavilerden Bahsedebilir Misiniz?

Lenfödemli hastalara kronik farmakolojik tedaviler önerilmemektedir. Antibiyotikler infeksiyon varlığında kullanılmaktadır. İlaçlar faydasız kalmaktadır, özellikle diüretikler ek bir patolojik durum yoksa verilmemelidir. İmmunoterapi, mezoterapi, vitamin E ve Selenyum destekleri, gen tedavisi, hiperbarik oksijen tedavisi/ozon tedavisi, lazer tedavisi, kinesiotaping (Bantlama) tedavide uygulanan yöntemlerdendir.
Pnömatik pompalar: İntermittan pnömatik kompresyon pompaları (IPCP) kola yerleştirilen plastik bir manşon motor yardımı ile aralıklı olarak distalden proksimale doğru şişer. IPCP bir veya çok bölmeli olabilir. Öncesinde lenf drenajı önerilir: kökte ödem varsa mutlaka öncesinde yapılmalıdır. IPCP lenf dönüşünü hızlandırmaktan ziyade kapiller filtratı azaltarak ve böylece de lenf formasyonunu azaltarak ödemin azaltılmasında rol oynar. Uygulama esnasında ekstremite elevasyonda olmalıdır. Tedavi edilmemiş pitting olmayan lenfödem (geç evre lenfödem: fibrozis, ileri evre), derin ven trombozu/pulmoner embolizm/Tromboflebit/Ciltte akut infeksiyon (örn: sellülit, erizipel) varsa, kontrol edilemeyen/şiddetli kardiyak yetmezlik/Pulmoner ödem/İskemik vasküler hastalık varlığında, ödemli bölgeyi etkileyen aktif metastatik hastalık durumunda, tutulan ekstremitenin kökünde ödem veya trunkal ödemde ve şiddetli periferal nöropatide uygulanmamaktadır.
Cerrahi tedavide hangi yöntemler uygulanmaktadır?: Cerrahi tedavide cerrahi redüksiyon, lenfatik tıkanıklıkları bypass eden işlemler, Liposuction tedavileri uygulanabilmektedir. Son yıllarda cerrahi tedavi gittikçe gelişmektedir.

Meme kanseri sonrasında lenfödem gelişen hastalarda genel tedavilere dirençli masif lenfödem varsa veya bariz travma olmadan primer cerrahiden yıllar sonra başlayan lenfödem varsa eşlik eden başka hastalık varlığı araştırılmalıdır.
Aksiller bölgede meme kanseri tekrarlaması veya Lenfanjiosarkom gelişimi MRG veya BT ile dışlanmalıdır

Lenfödem İle İlişkili Hangi Komplikasyonlar Görülebilir?

Lenfödem hastaların yaşam kalitesinde bozulmaya, daha sık infeksiyon geçirmelerine, cilt yapılarında bozulmaya (hiperkeratoz, papillomatözlezyonlar, renk değişiklikleri vb.), psikolojik sorunlara, kilo alımı sonucu postürde bozulmaya, fonksiyonel yetersizliğe, eklem hareket açıklığında kayba, çok nadiren kanser gelişimine kadar ilerleyebilen durumlarla neticelenebilmektedir.

Önce alçı giysisi ile başlanır.
Her parmak 4-5 kat olarak sarılır
Alçı pamuğu yada sünger ile spiral ya da balık sırtı şeklinde
Sararken basınç kontrol edilir
Basınç distalde fazla, proksimalde az olmalı
Dolaşım kontrol edilir
Babylastik eldivenlerle (bebek eldivenleri) daha rahat giyiliyor, giysiye zarar vermiyor

Laplace’s Kanunu

Daha geniş, ödemli ekstremiteler daha yüksek kompresyon seviyelerine ihtiyaç gösterir, istenen basınç bandaj katlarını artırarak ve uygulama esnasında gerimi artırarak sağlanabilir.

Kompresyon Giysileri (Bası Giysileri) Hakkında Neler Söylemek İstersiniz?

Uzun süreli lenfödem tedavisinin sürdürülmesini sağlamak amacıyla kullanılırlar
Pofilaksi için veya başlangıç tedavisinin bir parçası olarakta kullanılırlar
Hastalar giysileri
- Uyanık oldukları sürece
- Sadece egzersiz sırasında
- 24 saat boyunca kullanırlar

2 tane alınmalı (yıkama sırasında)

Hazır giysi hafif-orta şiddette lenfödem (evre 1-2) tercih edilir. Daha hesaplıdır ve bekleme süresi yoktur. Parmakları içermez. Kol şekline tam uyum göstermediğinden dengesiz basınç oluşturabilir.

Kişiye özel üretim giysi ciddi lenfödem (evre 3) durumunda tercih edilir. Hastanın gereksinimine göre eldivenli ya da tek parça olabilir. Basınç dağılımı dengelidir. Daha pahalıdır ve üretilip gelmesi zaman alır.

Lenfödem Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi