Dejeneratif Eklem Hastalıkları (Osteoartrit – Kireçlenme)

Bu gönderiyi oylayın
[Toplam: 5 Ortalama: 4]

Dejeneratif Eklem Hastalıkları

Dünyada bilinen en yaygın eklem hastalığıdır.

Eklem kıkırdağının bölgesel kaybıyla birlikte kıkırdak altındaki bölge ve eklem kenarlarında meydana gelen kemik değişiklikleri, eklemi çevreleyen eklem kapsülünde kalınlaşma ve eşlik eden değişik derecelerde eklem zarı iltihabı (sinovitis) ile karakterize dejeneratif yani eklemde yıpranma ile giden bir eklem hastalığıdır.

  • Tüm dünyada en sık görülen ve fiziksel bozukluğa yol açan eklem sorunudur.
  • Tüm ırkları ve her iki cinsi etkiler.
  • Başlangıç yaşı: Genellikle 40 yaş üstüdür.
  • 55 yaş üstü bireylerin %80’inden fazlasında film çekildiğinde saptanmaktadır.
  • Sıklığı klinik ve radyolojik taramalarda
    • <30 yaş bireylerde %1.2
    • 40 yaş civarında %10
    • > 60 yaş bireylerde %50’nin üstüdür.

En Sık Etkilenen Eklemler

  • Servikal ve lomber omurga (boyun ve bel omurları)
  • Karpometakarpal eklem (Başparmak kökü)
  • Proksimal interfalangeal eklemler
  • Dİstal interfalangeal eklemler
  • Kalça
  • Diz
  • Subtalar eklem
  • Metatarsofalangeal eklem

Nadiren Etkilenen Eklemler

  • Omuz
  • El bileği
  • Dirsek
  • Metakarpofalangeal eklemler

Osteoartrit Risk Faktörleri Nelerdir?

  • İleri Yaş
  • Kadın cinsiyet
  • Genetik
  • Obezite
  • Beslenme
  • Osteoporozun olmaması
  • Meslek
  • Sportif aktiviteler
  • Önceki bir yaralanma
  • Mekanik etkenler
  • Proprioseptif defisitler
  • Kas zayıflığı
  • Akromegali
  • Kalsiyum kristal depo hastalığı

Osteoartritte Egzersizle İlgili Neler Bilmeliyiz?

  • Yeterli egzersiz yapılmıyorsa nöroanatomik olarak normal eklemlerde osteoartrit gelişiminde artmış risk vardır.
  • Tekrarlayıcı düşük yoğunluklu rekreasyonel egzersizlere maruz kalan nöroanatomik olarak normal eklemlerde osteoartrit gelişimi riski artmaz
  • Tekrarlayıcı düşük yoğunluklu rekreasyonel egzersizlere maruz kalan nöroanatomik olarak anormal eklemlerde osteoartrit gelişimi riski artar
  • Tekrarlayıcı yüksek yoğunluklu egzersizlere maruz kalan nöroanatomik olarak normal eklemlerde osteoartrit gelişimi riski artar.

Özetle ekleminiz sağlıklı ise ve hiç egzersiz yapmıyorsanız daha fazla kireçlenme riskine sahipsiniz, hafif egzersizler sağlıklı eklemde kireçlenme riskini artırmaz. Ekleminiz sağlıklı ama aşırı yüklenerek spor yapıyorsanız kireçlenme riskiniz artmıştır.

Daha önce herhangi bir nedenle hasarlanmış eklemde düşük yoğunluklu egzersiz bile kireçlenme için risk oluşturur.

 

Her kireçlenme olan kişide günlük yaşam etkilenmeyebilir. Osteoartrit olanlarda sakatlık gelişimi için, yani günlük yaşam aktivitelerinin kısıtlanmasına neden olan risk faktörleri nelerdir?

  • Diz osteoartrit için en önemli risk faktörü kas güçsüzlüğüdür.
  • Propriyosepsiyon (vücut farkındalığı) duyusunun bozukluğu
  • Eklemdeki kemiklerde dizilim bozukluğu
  • Hareket kısıtlılığı
  • Aerobik kondisyon azalması
  • Komorbiditelerin olması (hipertansiyon, diyabet gibi eşlik eden diğer hastalıkların olması)

Osteoartritte sınıflandırmada, hastalığı birincil ve ikincil olarak ayırmaktayız.

 

  • Birincil /İdiyopatik (primer) osteoartrit dediğimizde eklemde daha önce herhangi birproblem olmadan oluşan hastalığı kastediyoruz. Bu da iki şekilde olabilir. Bölgesel /Lokalize (el, ayak, kalça, diz, omurga gibi) veya Yaygın/Generalize  (3 veya daha fazla eklem bölgesinin etkilenmesi).
  • İkincil/Sekonder osteoartrit: Kireçlenme gelişimini tetikleyten altta yatan bir hastalık/durum varlığında ikincil osteoartritten bahsederiz. Bu durumda altta yatan neden travmatik, konjenital veya gelişimsek bozukluklar, kalsiyum pirofosfat dihidrat depo hastalığı (CPPD), diğer kemik ve eklem hastalıkları (osteonekroz, romatoid artrit, gut, septik artrit,Paget hastalığı), diğer hastalıklar (Diyabetes Mellitus, Akromegali, hipotroidi, nöropatik artropati) olabilmektedir.

Hastalığı tutulan ekleme göre de monoartiküler (tek bir eklemde), oligoartiküler (birkaç eklemde) veya poliartiküler (yaygın, pek çok eklemde) tutulum olarak ta sınıflandırabiliriz.

Eklem içinde tutulum gösteren ana bölgelere eklemden ekleme değişmektedir.

  • Kalçada: superolateral, medial veya konsantrik
  • Dizde: medial, lateral veya patellofemoral
  • Elde: İF eklemler ve 1.KMK eklem
  • Omurgada: Faset eklemleri veya intervertebral eklem
  • Osteoartrit nasıl oluştuğuna bakacak olursak başlamasına neden olan 2 temel mekanizmadan bahsedebiliriz.
  • Osteoartrit patogeneziNormal eklem kıkırdağının fiziksel güçlerle hasarı: makrotravma ile veya tekrarlayan mikrotravma ile. Kondrositlerden (kıkırdak hücreleri) yıkım enzimlerinin salınması ve yetersiz bir tamir cevabı oluşumu
  • Başlangıçta defektif/hasarlı olan kıkırdak normal eklem yüklenmesine yeterli yanıtı veremez: tip II kollajen gen defekti, okronotik kıkırdak

Osteoartriti Olan Hastalar Bize Hangi Yakınmalarla Başvururlar?

  • Ağrı: aktivite ile artan, istirahat ile azalan karakterdedir.
  • Şişlik
  • Sertleşme

Osteoartrit Hastalarını Muayene Ettiğimizde Neler Saptarız?

  • Krepitasyon (eklemden ses gelmesi)
  • Kemik büyümesi
  • Eklem hareket açıklığında azalma
  • Palpasyonda/Dokunmakla duyarlılık
  • Deformite /Şekil bozukluğu

Osteoartrit Olan Hastalarımızda Röntgende Neler Görmekteyiz?

  • Eklem aralığında asimetrik daralma
  • Subkondral kemikte skleroz (eburnasyon)
  • Eklem kenarlarında Marjinal osteofitler
  • Subkondral kistler

Osteoartrit Hastalarımızda Laboratuvar Testlerinden Beklenti Nedir?

Laboratuvar tettkik olarak osteoartritte özgül tanısal test yoktur. Tetkiklerde amaç ayırıcı tanıyı yapmak, yani başka hastalıkları dışlamaktır.

Özellikle şişlik saptadığımız eklemlerde şiş eklemden aldığımız sıvı (sinoviyal sıvı analizi) incelemesi ile iltihaplı romatizmal hastalıkları veya infeksiyonu dışlamayı hedefleriz.

Osteoartrit şüphe edilen hastalarda, özellikle kalça veya diz tutulumu olanlarda mümkünse aşağıdaki laboratuvar incelemeleri yapılmasını önerilir.

  • Eritrosit sedimentasyon oranı (ESR)
  • Romatoid Faktör
  • Sinoviyal sıvı analizi
  • Etkilenmiş eklemin radyografik görüntülemesi

Osteoartritte için tipik semptomların olması ile birlikte fizik muayene bulguları, laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konulmaktadır. İdiyopatik OA için ayırıcı tanının yapılmış olması önemlidir. Sensitif veya spesifik bir tanı klinik bulgusu yoktur. Şayet nadiren etkilenen eklemlerde tutulum varsa, altta yatan bir neden araştırılmalıdır. Eklem kıkırdak kalsifikasyonu varsa (kondrokalsinozis) osteoartrite yatkınlığa neden olan endokrin, metabolik veya kalıtsal bir hastalığa dair bir ipucu olabileceği hatırda tutulmalıdır.

Şiddetli akut eklem ağrısı osteoartrit için nadir bir durumdur. Bu durumda sinoviyal aspirasyon yapılması önerilir ki ayırıcı tanı yapılabilsin.

Osteoartritte tedavi bireysel düzenlenir.

Tedavi Hedefleri Nelerdir?

  • Hastanın bilgilendirilmesi
  • Yakınmaların azaltılması
  • Günlük yaşamın kolaylaştırılması
  • Yapısal hasar ve/veya ilerlemenin yavaşlatılması

Bu Hedeflere Ulaşmak İçin Neler Yapılmaktadır?

  • Eğitim ve koruyucu önlemler
  • Psikolojik destek
  • Fizik tedavi ve egzersiz
  • Yardımcı aletler (ortez, ayakkabı, yürüme cihazları)
  • Sistemik ilaç tedavileri
  • İntraartiküler (eklem içi) ilaç tedavileri
  • Topikal(dışarıdan sürülen) ilaç tedavileri
  • Hidroterapi ve kaplıca tedavisi
  • Cerrahi tedavi
  • Eğitim ve koruyucu önlemler
    • Eklemin aşırı yüklenmesine neden olan etkenlerin bilinmesi
      • Tutulan ekleme aşırı yük bindiren aktivitelerden kaçınılması
      • Kalça ve diz osteoartrit: uzun süre ayakta durulmaması, diz üstüne çökülmemesi
    • Kilo verme ve diğer beslenme önerileri
      • 5 kilo kaybı ile semptomatik diz osteoartrit riskinde %50 azalma

Osteoartrit Tedavisinde Fizik Tedavinin Yeri Nedir? Ne Zaman Fizik Tedavi Önerilmektedir?

  • Eklem hareketinde kısıtlanma
  • Kas atrofisi ve eklem instabilitesi
  • Eklemlerin uyum bozukluğu ve anormal eklem kullanımı
  • Diğer yöntemlere cevap vermeyen ağır semptomlar varsa fizik tedavi önerilir.
  • Fizik tedavide ne amaçlanmaktadır?
    • Eklemlerde hareket genişliğini sağlayıp korumak
    • Kasların gücünü arttırmak ve devam ettirmek
    • Eklem biyomekaniğini düzelterek aşırı yüklenmeyi engellemek
    • Ağrı, tutukluk ve diğer semptomları gidermek

Farmakolojik Tedavi Dediğimizde Hangi Tedavileri İçermektedir?

  • Basit ağrı kesiciler: asetaminofen
  • Lokal uygulamalar: Sıcak-Soğuk uygulamalar
  • Steroid olmayan ağrı kesici ilaçlar
  • Opioidler ve antidepressanlar
  • Eklem içi injeksiyon: steroid, ozon, hyaluronik asit, prp vb.
  • Diyet destekleri
  • Gıda takviyeleri
  • Hastalık modifiye edici ajanlar

Yorumlar (4)

Çok değerli ve kapsamlı bilgilendirme için teşekkürler.

Omuzda kireçlenme olan birisi hafif spor yaparsa ne derece iyileşir?
Mesela halter kaldırmak, mesela dumble ile kol çalışması mesela şınav çekmek.

Veya omuz eklem kireçlenmesi olan bir hasta hangi sporları yapmalı.

Doç. Dr. Saliha Eroğlu Demir

Merhaba,
Merak ettiğiniz tüm detayları soruları mail adresimizden salihademireroglu@gmail.com iletişime geçerek sorabilirsiniz.

Merhba ben Osteoartrit hastasıyım özellikle ayak baş parmağı ve topuk arkası ve el eylemlerinde kemik çıkıntılı ve şiddetli ağrı var rica etsem bana yardımcı olurmusunuz özellikle diyet konusunda Dr. Kas gevşetici ve ağrı kesici verdi ama kesin çözüm olmadığını biliyorum 😢

bir yorum bırakın