Hyaluronik asit, adını Yunanca “cam” anlamına gelen “hyalos” kelimesinden alır; çünkü yapısı şeffaf ve jel kıvamındadır. Vücutta doğal olarak bulunan bu madde, özellikle eklem sıvısı (sinoviyal sıvı) içerisinde yüksek oranda yer alır. Yapı olarak glikozaminoglikan sınıfındadır ve sinoviyositler, kondrositler ve fibroblastlar tarafından üretilir.
Sağlıklı bir diz ekleminde yaklaşık 2,5-4 mg/ml oranında hyaluronik asit bulunur. Görevi; eklemlerin kayganlığını sağlamak, şok emilimini desteklemek ve kıkırdak dokusunun beslenmesine yardımcı olmaktır.
Dizde Kireçlenme (Osteoartrit) ve Hyaluronik Asit Azalması
Diz osteoartriti olan hastalarda hem hyaluronik asit üretimi azalır hem de var olan hyaluronik asit daha hızlı yıkılır. Bu durumda sinoviyal sıvı miktarı azalır ve viskozitesi bozulur. Sonuç olarak; eklem hareketleri sırasında sürtünme artar, ağrı oluşur ve kıkırdak hasarı ilerler.
Hyaluronik Asit Enjeksiyonu Nasıl Etki Eder?
Hyaluronik asit enjeksiyonlarının kesin etki mekanizması tam olarak açıklanamasa da, birçok potansiyel etkisi olduğu düşünülmektedir:
- Eklem sıvısının kayganlığını artırır
- Şok emilimini iyileştirir, elastisite sağlar
- Eklem yüzeyini kaplayarak koruyucu bir bariyer oluşturur
- İltihabi yanıtı (inflamasyonu) baskılar
- Sinir uçlarına etki ederek ağrı algısını azaltabilir
- Kıkırdak yıkımını geciktirebilir
- Vücudun kendi hyaluronik asit üretimini tetikleyebilir
Enjekte edilen hyaluronik asit eklemde 2–8 gün kalır ancak etkileri 6 ay – 1 yıl sürebilir. Bunun nedeni enjeksiyonun vücuttaki hyaluronik asit üretimini uyarabilmesidir.
Moleküler Ağırlık Neden Önemlidir?
Piyasada hem düşük hem de yüksek moleküler ağırlıklı hyaluronik asit preparatları mevcuttur. Genel görüş, enjeksiyonun etkili olabilmesi için moleküler ağırlığın en az 500.000 Dalton olması gerektiği yönündedir. Yüksek molekül ağırlıklı formlar daha uzun süre etkili olabilir; ancak viskoziteleri arttığı için enjeksiyon sırasında daha fazla rahatsızlık hissi oluşturabilir.
Hangi Durumlarda Kullanılır?
Hyaluronik asit enjeksiyonları şu hastalıklarda kullanılabilir:
- Diz ekleminde kireçlenme (gonartroz)
- Kalça artrozu
- Çene eklemi bozuklukları (Temporomandibular eklem – TME)
- Omuz, ayak bileği gibi diğer sinoviyal eklemlerde artrit
Tedavi Seçimi Nasıl Yapılır?
Hangi enjeksiyonun kullanılacağı şu faktörlere göre belirlenir:
- Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu
- Radyolojik bulgular (röntgen, MR)
- Daha önce denenmiş tedavi yöntemleri
- Ağrı şiddeti ve fonksiyonel kısıtlılık düzeyi
- Hastanın tedaviden beklentisi
Bu bilgiler doğrultusunda hekimin kararıyla uygun doz, sıklık ve kombinasyon seçilir.
Etkisi Ne Kadar Sürer?
Uygulama sonrasında etkisi genellikle 6 ay ile 12 ay arasında sürebilir. Bazı hastalarda bu süre daha kısa veya daha uzun olabilir.
Yan Etkiler Nelerdir?
Hyaluronik asit enjeksiyonu genellikle güvenlidir. Nadir ve hafif yan etkiler şunlardır:
- Enjeksiyon yerinde kızarıklık, sıcaklık artışı
- Hafif şişlik ve ağrı
- Nadiren alerjik reaksiyonlar veya geçici eklem sertliği
Genellikle bu etkiler 1–2 gün içinde kendiliğinden geçer.
Hyaluronik Asit PRP ile Kombine Edilebilir mi?
Evet. PRP (Platelet Rich Plasma) ile kombine enjeksiyonlar son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır. Yapılan çalışmalar, bu kombinasyonun özellikle diz osteoartritinde ağrıyı azaltma ve fonksiyonu artırmada daha etkili olabileceğini göstermektedir. Ancak, maliyet daha yüksektir ve enjeksiyon hacmi artar.
Sonuç ve Güncel Bakış
Hyaluronik asit enjeksiyonları, özellikle erken ve orta evre osteoartrit hastalarında ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için etkili ve güvenli bir seçenektir. Her hastaya özel planlama yapılmalı ve bu tedavi yönteminin diğer tedavi seçenekleriyle birlikte değerlendirilmesi gereklidir.
Sağlıkta buluşalım.
