Bu gönderiyi oylayın
[Toplam: 6 Ortalama: 5]
Kalça Artroplastisi Nedir?
Günümüzde uygulanan en başarılı ortopedik ameliyatlardan biridir.
Total kalça artroplastisi ile
- Ağrının azaltılması
- Fonksiyonun restorasyonu
- Yaşam kalitesinin arttırılması sağlanabilmektedir.
Dünyada yılda 1 milyondan fazla yapılmaktadır.
Neden Total Kalça Artroplastisi Gerekmektedir?
- Osteoartrit: en sık
- Romatoid artrit, psöriyatik artrit, spondiloartrit
- Gelişimsel displaziler
- Çocuklukta geçirilen kalça hastalıkları: perthes, epifiz kayması vs
- Travma, femur boynu ve asetabulum kırığı,neoplazm, osteonekroz
Total Kalça Artroplastisinde Ne Yapılmaktadır?
Etkilenmiş eklem yüzeyleri sentetik materyal ile değiştirilmektedir. Elektif bir işlemdir. Operasyonlarda başarı oranı %90’dan fazladır. Revizyon oranı yılda %1 dir. Hasta memnuniyeti oldukça yüksektir.
Ameliyattan sonra tam iyileşme için 3-6 ay gereklidir. Ameliyatta 30 günlük mortalite oranı %0.7 dir. Yaşlı hasta ve komorbidite ile mortalite oranı artar. Kalça kırığı tedavisi için yapılan Total kalça artroplastisinde mortalite riski daha yüksektir.
Kimlerde Total Kalça Artroplastisi Yapılmalıdır?
- Uygun konservatif tedaviye veya önceki cerrahi tedavi seçeneklerine yanıtsız inatçı, devamlı ağrı ve günlük aktivitelerini yerine getirmekte aşırı zorluğun devamı
- Ağrısı olmayan hastalarda belirgin deformite ve hareket kısıtlılığı nedeniyle oluşan dizabilite ileri düzeyde ise Total kalça artroplastisi önerilir.
İskeletin immatür olduğu dönem dışında tüm yaş gruplarında yapılabilir. Cerrahi ne kadar geciktirilirse revizyon oranı o kadar düşüktür. Daha iyi fonksiyonel düzeyde iken opere edilen hastaların cerrahi sonuçları daha iyidir. Fayda ve zarar dengesi iyi değerlendirilmelidir.
Kimlerde Total Kalça Artroplastisi Yapılmamalıdır?
Kesin Kontrendikasyonları:
- Aktif infeksiyon: lokal veya sistemik
- Eşlik eden ciddi medikal durumlar: Yakın zamanda geçirilmiş MI, anstabil angina, kalp yetmezliği veya şiddetli anemi
- İmmatür iskelet
- Para/quadripleji
- Ağrı olmaksızın kalıcı veya geri dönüşsüz kas gücü kaybı
Rölatif Kontrendikasyonları
- Nöropatik eklem
- Hastanın tek başına kalça hastalığı ile ilişkili olmayarak ambule olamaması
- Kalça abduktor kas kütlesinin olmaması
- Progresif nörolojik kayıp
- Ekstremitenin vasküler bozuklukları
- Kemiği hızla destrükte eden süreçler:
- Komponentlerin fiksasyonuna yetecek kadar kemik stoğun olmaması
- Morbid obezite
- Ekstremitenin vasküler bozuklukları
Ameliyat Öncesi Değerlendirmede Neler İncelenir?
Ameliyat öncesinde amaç, kalça patolojisine yönelik tanının doğru konulması, cerrahiye uygun adayın belirlenmesi, cerrahi planlanmasına yardımcı olunması ve ameliyat öncesi ve sonrası komplikasyonları minimalize edilmesidir.
Hastanın ayrıntılı hikayesinin alınması, muayene yapılması, gerekli laboratuvar incelemelerin ve görüntüleme tetkiklerinin yapılması, tedavi alternatiflerinin gözden geçirilmesi, kalça protezi alternatiflerinin tartışılması ve protez komponentlerinin seçimi yapılmalıdır.
Hikaye:
- Ağrı hikayesi
- Komorbid medikal hastalıklar
- İlaç kullanımı
Fizik Muayene:
- inspeksiyon, palpasyon, ROM, kas testi, nörolojik muayene ve vasküler muayene
- Bacak uzunluk ölçümü
- Trendelenburg bulgusu
- DBKT
Laboratuvar İncelemeler:
- Tam kan sayımı, PT, INR, aPTT, biyokimya
- EKG, TİT ve idrar kültürü
- Görüntüleme
- Ayakta Kalça ve pelvis AP ve lateral grafileri
Tedavi Alternatiflerinin Gözden Geçirilmesi
- Konservatif tedaviler: zayıflama, fizik tedavi, medikal tedavi, asistif cihaz kullanımı
- İnflamatuar artritli hastalarda yapısal kalça hasarına bağlı semptomların gösterilmesi
Ameliyat Öncesi Egzersizler ve Eğitim
- Solunum egzersizleri
- İzometrik gluteal ve kuadriseps egzersizleri
- Ayak bileği egzersizleri
- Total kalça protezi önlemleri
Protez Komponentlerinin Seçimi
- Femoral komponent (stem)
- Asetabular komponent (cup)
- Yüklenme alanı
- Protezin fiksasyonu:
- Sementli
- Sementsiz
- Hibrid (sementli femoral, sementsiz asetabuler komponent)
Sementli Protezler:
- Kemik sementi: polimetilmetakrilat
- Operasyon sırasında hamur kıvamında kemiğe doldurulur
- Sonra komponent yerleştirilir
- 15 dk içinde metilmetakrilatın %90’ı polimerize olarak kemiğe fikse olmakta
- Avantaj: erken stabil fiksasyon
- Dezavantaj: sement partiküllerinin ayrılarak protezin gevşemesi, kemiğin ve/veya polietilenin aşınması
Sementsiz Protezler:
- Poroz metal yüzeyle kaplı
- Por çapları 150-300 mmikron
- Canlı kemik dokusu ve fibröz dokunun porlardan içeriye doğru büyümesi
- Stabilite gelişmesi 6-12 haftayı bulmakta
- Avantaj: daha fazla kemik stoku
- Dezavantaj: postop uyluk ağrısı insidansı fazla
Asetabular İmplant
- Yüksek dansiteli polietilen
- Çoğunluğu sementsiz, poröz ve modüler
Yüklenme Alanı
- Yüksek dansiteli polietilen
- Yüksek çapraz bağlı polietilen
- seramik-polietilen
- seramik-seramik
- metal-metal
Femoral Komponent
- Femur başı ve boynunun yerini almakta
- Sapı medüller kanala yerleştirilir
Femoral İmplant
- Sementli
- Yaşlı, kemik yapısı kötü olan ( korteksi ince kanalı geniş) ve beklenti düzeyi düşük hasta
- Sementsiz
- Genç hasta
- Kemik yapısı iyi olan hastalar: femoral korteksi kalın ve küçük çaplı femur kanalları olan
- Stabilite?
- Poroz kısım:
- Femoral implantın proksimaline sınırlı
- Tüm implant boyunca
Femur Başı
- Asetabular yüzeyle uyum sağlamalı
- En sık: Kobalt krom femur başı
- Farklı çaplarda : 22-38 mm
- ROM, stabilite ve aşınma eğilimi
- Boyut arttıkça: artmış ROM ve düşük dislokasyon riski, ancak aşınma riski artmakta
Kaç Çeşit Cerrahi Prosedür Vardır?
- Posterolateral yaklaşım (Kocher-Langenbeck yaklaşımı)
- Lateral yaklaşım (Hardinge/modifiye Hardinge yaklaşımı)
- Anterior yaklaşım (Smith-Petersen yaklaşımı)
Lateral Yaklaşım (Hardinge/Modifiye Hardinge Yaklaşımı)
- Abduktorların anterior parçası ayrılmakta
- Anterior eklem kapsülünden girilmekte
- Lateral, supin yada semilateral pozisyonda yapılabilir
- Postop topallama ve heterotopik ossifikasyon riski daha yüksek
- Postop kaçınılması gereken hareketler: hiperekstansiyon, dış rotasyon ve adduksiyon
Posterolateral Yaklaşım (Kocher-Langenbeck yaklaşımı)
- Gluteus maksimus kası ayrılır ve kısa eksternal rotatorlar diseke edilir, kalça abduktor kasları intakt
- Lateral pozisyonda
- Posterior eklem kapsülünden girilmekte
- Dislokasyon oranı, direk lateral yaklaşımdan fazla
- Postop kaçınılması gereken hareketler: 70-90 dereceden fazla fleksiyon, adduksiyon ve iç rotasyon
Anterior Yaklaşım (Smith-Petersen Yaklaşımı):
- Çevre kasları çıkarılmadan, Tensor fasya ile sartorius arasında bir aralık oluşturularak, anterior eklem kapsülünden girilmekte
- Supin pozisyonda ve sıklıkla floroskopi eşliğinde
- Daha düşük dislokasyon riski olduğu düşünülmekte
- Komplikasyonları: intraoperatif femur ve ayak bilek kırıkları, lateral femoral kutanöz sinir hasarı
- Postop kaçınılması gereken hareketler: hiperekstansiyon, dış rotasyon ve adduksiyon
Ameliyat Sonrası Bakım ve Rehabilitasyonda Neler Yapılmaktadır?
- Hastanın genel durumunu takibi
- Ameliyat sonrasında 48 saat antibiyotik kullanımı
- Ameliyat sonrasında ağrı tedavisi
- Derin ven trombozu profilaksisi
Ameliyat Sonrası Bakım ve Rehabilitasyonda Neler Yapılmaktadır?
- Hastanın genel durumunu takibi
- Ameliyat sonrasında 48 saat antibiyotik kullanımı
- Ameliyat sonrasında ağrı tedavisi
- Derin ven trombozu profilaksisi
Ameliyat Sonrasında Amaçlar Nelerdir?
- İmplantın dislokasyonunu (yerinden çıkmasını) önlemek
- Hastayı yatak istirahatinin zararlarından korumak
- Kalça ve diz kaslarını kuvvetlendirmek
- Yardımcı cihazlar ile bağımsız transfer ve ambulasyonu öğretmek
- Güvenli sınırlarda ağrısız eklem hareketi sağlamak
- Hastanın ekstremitesi iki bacak arasında üçgen yastık ile 15 derece abduksiyonda tutulmakta: 5-6 hafta boyunca uykuda ve yatak istirahati sırasında kullanılır
- Kalçanın 90 dereceden fazla fleksiyonuna ve nötral pozisyondan adduksiyon ve rotasyonlarına izin verilmez
- Yatarken diz altına yastık yerleştirilmemeli
Egzersize Başlama Zamanı Hastanın Durumuna Göre Değişmektedir:
- 1. Gün: Uyanık İken Saat Başı Birkaç Dakika
- Derin solunum egzersizleri
- Ayak bileği pompası
- Kuadriseps ve gluteal izometrik egzersizler
- 24-48 saat içinde drenlerin çekilmesi ile mobilizasyona başlanır
- 2. Gün:
- Diz fleksiyonu
- Yardımla günde iki kez yatak kenarında veya sandalyede oturtulması
- Oturma süresi yarım saat
- 2-3. Gün: Yürüme: yürüteç kullanımı
Ne Kadar Yük Verelim? Yük Verme Miktarını Neler Etkiler?
- Protezin fiksasyon biçimi
- Trokanterik osteotomi varlığı
- Femoral fraktür varlığı
- Kemik grefti varlığı
- Periartiküler yumuşak dokuların gücü
Sementli Artroplasti (Osteotomi ve Kemik Grefti Yok)
- Verilecek yük: ortopedistin görüşü önemli
- Postop 3. gün: 12 kg yük (banyo baskülü ile verilecek ağırlık öğretilir)
- Günde iki kez terapist yardımı ve yürüteç ile ambulasyon
- Tedrici olarak yük arttırılması ile 25 kg’a çıkılması
- Postop 7. gün: merdiven inip çıkma
- Postop 8. gün: yardımla banyoya girip çıkma ve yükseltilmiş oturağa oturmanın denenmesi
- Erken dönemde kalça fleksörlerine germe
- Thomas testine benzer şekilde karşı taraf kalça fleksiyona getirilirken opere taraf düz tutularak
- Postop 5. gün:
- Yüz üstü pozisyonda kalça fleksörlerine germe, ayakta iken yürüteç kullanarak germe
- Yüz üstü pozisyonda kalça ekstansiyon egzersizleri
- Hastanın topallamadan ambule olabilmesi için en önemli egzersiz: kalça abduktorlerinin kuvvetlendirilmesi
- 2-3. günde izometrik kalça abduksiyon egzersizleri ile başlanıp arttırılması
- 5-6 haftada: ayakta abduksiyon egzersizleri
Biyolojik Fiksasyon (Sementsiz)
- Stabilite sağlanması 6 hafta sürmekte
- Maksimum fiksasyon için 6 ay gerekli
- Postop 4. güne kadar rehabilitasyon programı aynı
- gün yürüteçle, ayak düz olarak, hafifçe yere değdirilebilir (7.5 kg)
- hafta sonunda: yürüme mesafesinin arttırılması ve bastonun uzun yürüyüşler dışında bırakılması
- 4-6 ay baston kullanılır
- Uzun mesafelerde tekerlekli sandalye kullanımı
- 6 ay sonra hafif sportif aktiviteler
- Hastayı ilk 6 hafta veya daha uzun süre rotasyonel kuvvetlerden korumak gerekli
- Düz bacak kaldırma egzersizi önerilmez
- Biyolojik fiksasyonun başladığının göstergesi: çekilen radyografide protez üzerinde bulanık radyolusen alanlar
- 15 kg yük verilmesi
- haftada: 25-30 kg yüklenme
- haftada: 35 kg veya vücut ağırlığının yarısı kadar yük verilmesi
- hafta sonunda: bastona geçilmesi
Trokanterik Osteotomili Olgular
- Trokanter iyileşene dek düz bacak germe ve aktif abduksiyon egzersizlerine izin verilmez
- haftaya dek biyolojik fiksasyon programı uygulanır
- hafta: iyileşme yetersizse hafif yük verme
- 8-9. hafta: iyileşme tatminkar ise parsiyel yük verme
- 2-3 hafta içinde vücut ağırlığının yarısına ulaşılır
- 10-12. hafta: opere taraftaki koltuk değneği alınır
- 1-2 hafta sonra bastona geçilir
- Sportif aktiviteler için abduktor kas gücü ve topallamanın düzelmesi gerekli: genellikle 1 yıl sonra
Kemik Grefti Kullanımı
- Revizyon artroplastisi ve konjenital kalça dislokasyonunda kemik grefti kullanılmakta
- Yük verdirme süresini uzatmakta
- Kansellöz küçük kemik greftinde 4 aya kadar
- 3 cm’den büyük greft kullanımında 11 aya kadar
- Rehabilitasyon programına kemik greftinin iyileşme düzeyine göre cerrahla sıkı iletişimle karar verilir
- Revizyon artroplastisinde baston kullanımı sürekli
Anamnezde Sorulması ve Tedavi Kartına Not Edilmesi Gereken Bilgiler Nelerdir?
- Ameliyat tarihi?
- Kaçıncı ameliyatı?
- Ameliyat yöntemi: anteriyor, posteriyor, lateral
- Ameliyatta kullanılan protezin özelliği: sementli, sementsiz
- Kemiksel işlem var mı?: osteootomi, kemik grefti
- Hastanın eşlik eden hastalıkları?: nörolojik, vasküler, kardiyak…
Anamnezde Sorulması ve Tedavi Kartına Not Edilmesi Gereken Bilgiler Nelerdir?
- Ameliyat tarihi?
- Kaçıncı ameliyatı?
- Ameliyat yöntemi: anteriyor, posteriyor, lateral
- Ameliyatta kullanılan protezin özelliği: sementli, sementsiz
- Kemiksel işlem var mı?: osteootomi, kemik grefti
- Hastanın eşlik eden hastalıkları?: nörolojik, vasküler, kardiyak…
Ameliyat Sonrasında Taburculuk Zamanına Karar Verirken Neler Önemlidir?
- İnfeksiyon bulgusu olmaması
- Bağımsız yataktan kalkabiliyor olması
- Yürüyebiliyor olması
- Merdiven inip çıkabiliyor olması
- Genelde 10-12. Günde taburculuk planlanır
- Kontrol: ameliyat sonrasında 3-4 haftada kontrol yapılır
- Hasta 6. haftaya dek abduksiyon ve nötral pozisyonunu sürdürür
- haftada röntgen tekrarı ile opere taraftaki koltuk değneği alınabilir
- Sonraki 2 haftada bastona geçilmesi planlanır
- Hastalar 2,5-3 ay sonunda uzun yürüyüşler yapabilecek ve abduktor güçsüzlük olan olgular dışında bastonsuz yürüyecek hale gelebilmekte
- Karşı ele baston: topallama ve kas zayıflığı düzelene kadar verilebilir
- Aktif ve pasif eklem hareket açıklığı tam değilse germe egzersizlerine başlanmalı
- Tam iyileşme için 3-6 ay
- Bu süre boyunca karşı elde baston kullanımı
Artroplasti Sonrasında;
- Hasta işçi ise işçiliğe geri dönemez
- Koşma, raket sporları gibi kalçaya tekrarlayıcı yük bindiren aktivitelere izin verilmez
- Yüzme, sabit bisiklet, golf gibi hafif sporlar yapılabilir
Ameliyat Sırasında ve Sonrasında Oluşabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
- İntraoperatif Komplikasyonlar
- Kırık: %0.1-1 sementli, %3-18 sementsiz
- Sinir hasarı: en sık siyatik sinir
- Vasküler yaralanma
- sement ilişkili hipotansiyon
- Anestezi ilişkili komplikasyonlar
- Aşırı kan kaybı
- Aritmi/asarrest
- Transfüzyon reaksiyonları
- Postoperatif Komplikasyonlar
- İnfeksiyon %1
- Dislokasyon %2, çoğunlukla posterior
- Osteolizis: en sık uzun dönem komp
- Aseptik gevşeme: uzun dönemdeki esas problem
- Periprostetik kırık
- İmplant yetersizliği veya kırığı
- Bacak boyu eşitsizlikleri
- Heterotopik ossifikasyon
- Tromboembolik hastalık
- Tıbbi komplikasyonlar (MI, Pnömoni, İYE vs)
Total Kalça Artroplastisi Sonrasında Yasak Hareketler Nelerdir?
- Kalçanın adduksiyonu
- Kalçanın eksternal rotasyonu
- 90 dereceden fazla kalça fleksiyonu
- Total kalça artroplastisi sonrasında 4 ay boyunca yere çömelme
- Öne eğilmek
- Belin aşağısında yer alan şeyleri kaldırmak
Total Kalça Artroplastisi Sonrası Uyulması Gereken Kurallar Nelerdir?
- Bacakları çaprazlama veya bacak bacak üstüne atmaktan kaçınılmalı
- Dizlerini göğsüne yaklaştırma, ellerin dizlerine değecek kadar eğilebilirsin
- Ayakucunu diğer bacağına döndürme
- Otururken dizlerini ayrı tut
- Alçak ve çok yumuşak yerlere oturma
- İzin verilmedikçe opere tarafına yatma
- Yükseltilmiş sandalye kullan (6-10 hafta)
- 80 dereceyi aşacak şekilde öne eğilme
- Hafif yaslanarak otur, öne eğilerek oturma, otururken veya kalkarken omuzlarını kalçalarından önde tutma
- Banyoda yüksek oturak kullan
- Yürüteç, koltuk değneği veya bastonunu doktoruna sormadan bırakma
- Ayağa kalkma ve germe öncesi 1 saatten uzun oturmaktan kaçın
- Opere bacağını iyi kullanabilir ve ayağını kolayca gazdan çekip frene basabilir hale gelmişsen cerrahiden 6 hafta sonra araç kullanabilirsin
- Gövdeni opere bacağının tarafına döndürme
- Günde en az 15-30 dk yatakta yüz üstü düz yat
- Bacakta şişlik oluşursa yukarı kaldır, sürerse doktoruna danış
- Araba yolculuğu sırasında 2 saatte bir en az 20 dk mola ver, pozisyonunu değiştir ve egzersizlerini yap
- Arabaya binerken koltuğun çok alçak olmadığından emin ol
- Arabaya doğru adım alındıktan sonra koltuk arkalığından ve koltuktan tutularak oturulur ve bacaklar arabanın içine yerleştirilir. Transfer sırasında adduksiyon ve eksternal rotasyon yapılmamalı
Total Kalça Artroplastisi Egzersizleri Nelerdir?
- Supine ve erekt pozisyonda yapılanlar
- Dirençli egzersizler
- Günde 20-30 dakika, 2-3 kez
Erken Postoperatif Dönemde Egzersizler
1. Gün
- Solunum egzersizleri
- Postüral alt ekstremite egzersizleri
- Opere edilen tarafa
- Gluteal kasların, kuadriseps femoris ve triseps surae’nin izomterik egzersizleri
- Supin pozisyonda ve alt ekstremite horizontal pozisyonda iken yapılır
2. Gün
- Kontrol grafiden sonra ve cerrahi problem yoksa dik pozisyona getirilir
- Önceki egzersizlere devam
3. Gün
- Hastane koridorunda yürüme
- Ne kadar yük verelim?
- Yük her iki koltuk değneğine veya yürütece eşit olarak verilerek düz bir şekilde ayağa kalkılmalı
- İlk önce opere olunan bacağın topuğu yere dokunmalı
- Ekstremite uzunluklarının ve yük aktarımının simetrisinin değerlendirilmesi
Ne Zaman Yürüteç Kullanalım?
- Genellikle ilk bir kaç gün
- Dengeyi sağlamaya ve düşmeleri önlemede yardımcı
- Hastanın genel durumu ve komorbiditelerine göre karar verilmeli: uzun süre kullanılabilir
- Yaşlı dizabilitesi olan kişilerde koltuk değneklerinin kullanımına uyum sorunu
Hangi Yürüteç Kullanılmalı?
- Tekerlekli yürüteç
- Tam yük verdirilecek hasta
- Üst ekstremite ağrısı varsa
- Standart yürüteç:
- Tam yük verdirilmeyen hasta
- Tam yük verdirilmeyi tolere edemeyen hasta
- Düşmeye eğilimli hasta
Yürüteç Ölçümü Nasıl Yapılır?
- Hastanın 12 inç ön kısmına yerleştirilir
- Hastayı kısmen çevrelemeli
- Hasta dik pozisyonda dirsekler 20 derece fleksiyonda iken yükseklik belirlenir
Yürüteç İle Yürüme Nasıl Olmalı?
- Yürüteç elle kaldırılarak bir adım öne koyulur
- Yürüteçe dayanılır, opere bacak yerden kaldırılır, diz bükülür, ilk önce topuk yere temas edecek şekilde ileri adım atılır
- Sağlam bacak opere bacağın önüne gelecek şekilde adım atılır
- Tekrarlanır
Aksiller Koltuk Değneği Nasıl Kullanılır?
- Omuz parçası ve el kavrama veya bar ile iki çubuk
- Uzunluk belirlenmesi: Hasta ayakta duruken anterior aksiller kıvrımdan 5. ayak parmağının 6 inç (yaklaşık 15 cm) lateraline kadarki mesafe ölçülmesi
- Uygun el parçası yerleşimi için ölçümde
- Koltuk değneği ayağın 3 inç lateralinde iken
- hastanın dirseği 30 derece fleksiyonda
- el bileği maksimum ekstansiyonsa
- parmaklar yumruk şeklinde ölçüm
4. Gün
Merdiven inip çıkmanın öğrenilmeye başlanması
- Kuvvet ve enduransı arttıran iyi bir egzersiz
- Hastanın çevikliği ve kuvveti gerekli
- Başlangıçta merdiven tutamakları yardımıyla yürümeli
- Birer adım birer adım yapılmalı
- Standart yüksekliğin üzerindeki merdiven basamaklarında çalışılmamalı (yaklaşık 15 cm)
- Merdiven çıkarken
- Önce sağlam ayak
- Sonra koltuk değnekleri
- En son opere bacak
- Merdiven inerken
- Önce koltuk değnekleri
- Sonra opere bacak
- En son sağlam ayak
Tek Bir Baston ya da Kanedyen İle Yürüme Nasıl Yapılmalı?
- Hasta öncelikle
- yürüteç olmadan ayakta durabilmeli ve dengesini sağlayabilmeli
- Ağırlığını her iki ayağına eşit olarak aktarabilmeli
- Yürüteç kullanırken ellerini kendisine destek olarak kullanmamalı
- Sağlam ekstremite tarafında kullanılır
- Tam kas gücü ve denge kazanılana kadar kullanılması önerilir
- Uygun baston ölçümü nasıl yapılır?
- Dik duran hastada dirsek 20 derece fleksiyonda iken bastonun ucundan büyük trokantere olan mesafe ölçülür
- Baston yada kanedyen, sağlam bacak basma döneminde iken etkilenen bacakla birlikte ileri doğru hareket ettirilir
İki Yardımcı Cihaz İle Yürüme Paternleri Nelerdir?
- Üç nokta-swing through yürüyüşü (uzun atlamalı yürüyüş)
- Üç nokta swing-to yürüyüşü (kısa atlamalı yürüyüş)
- Dört nokta yürüyüşü
- İki nokta yürüyüşü
Üç Nokta-Swing Through Yürüyüşü (Uzun Atlamalı Yürüyüş)
- Bacaklardan birine yük verilemiyorsa kullanılmakta
- İki koltuk değneği bir adım öne yerleştirilir
- Bacaklar koltuk değneğinin bir adım önüne gelecek şekilde ileri atılır
Üç Nokta Swing-Yo Yürüyüşü (Kısa Atlamalı Yürüyüş)
- İki koltuk değneği bir adım öne yerleştirilir
- Bacaklar koltuk değneğinin biraz gerisine gelecek şekilde ileri atılır
Üç Nokta Değişimli Yürüme (İki Nokta Yürüme)
- Her iki koltuk değneği ve hasta bacak aynı anda hareket ettirilir
- Sonra vücut ağırlığı kollara verilerek sağlam bacakla öne adım atılır.
- Hızlıdır, fakat kolların kuvvetli olması gerekmekte
Dört Nokta Yürüyüşü
- Bacakların vücut ağırlığının bir kısmını taşıyabildiği durumlarda
- Sol koltuk değneği, sağ bacak, sağ koltuk değneği, sol bacak sırası ile
İki Nokta Yürüyüşü
- Sol koltuk değneği+sağ bacak, sağ koltuk değneği+sol bacak
Bisiklet Sürme
- Mükemmel bir egzersiz
- Kuvvet arttırımı ve eklem hareket açıklığı için
- Yüksek seleli sabit bir bisiklete postoperatif 4-7. günde başlanabilir: cerrahın kararı önemli
- Genellikle 6-8 hafta sonra izin verilmekte
- Bisiklet selesi, diz eklemi ekstansiyonda iken ayaklar pedallara dokunacak şekilde ayarlanmalı
- Pedala önce sağlam bacak yerleştirilir, opere bacak diğer pedala aşağıda iken yerleştirilir
- Daha kolay olduğundan ters çevirme ile başlanır
- Ters çevirme zorluk hissetmeden yapılabiliyorsa öne çevirmeye geçilir
- Minimal dirençle günde 2-4 kez ile başlanır
- 4-6 hafta sonra kas gücü arttıkça yüklenme arttırılır
- 6-8 haftada 10-15 dk’ya çıkılabilir
- Günde 2 kez 10-15 dk’dan, haftada 3-4 kez 20-30 dk’ya arttırılır
Yürüme
- Günlük aktiviteleri sürdürebilmesinde önemli
- Denge sağlamada problem yok ve bir bastonla yürümeye başlanmışsa daha uzun yürüyüşlere ilerleme düşünülür
- Kuvvet ve dayanıklılık arttıkça günde 2 kez 20-30 dk yürüyüş
Total Kalça Artroplastisi Sonrası Yürüyüş Bozuklukları Neler Olabilir?
- Trendelenburg yürüyüşü
- Kalça abd kuvvetlendirme
- Bacak boyu eşitsizliği?
- Kalça fleksiyon kontraktürüne bağlı yürüyüş bozukluğu:
- Diz altına yastık konulmamalı
- Thomas germe egzersizi (5 germe/6 kez/gün)
- Terapist tarafından germe
- Geri geri yürüme
Yanlış Yürüme Paterni İle Kalça Fleksiyon Kontraktürü Gelişmesi
- Opere bacakla geniş adım, sağlam bacakla kısa adım alınması
- Sağlam bacakla daha geniş adımlar atılmalı
- Basma döneminin sonuda diz fleksiyonu ile birlikte aşırı ve erken topuk kalkışı
- Topuğunu yerde tutumasının öğretilmesi
- Basma döneminin ortasında ve sonunda belden öne eğilme
- Pelvis önde omuzlar geride yürümesi
Birden Fazla Protez İhtiyacı Olan Hastalarda:
- Aynı tarafta diz ve kalça replasmanı gerekli
- Öncelikle daha ağrılı olan
- Ağrı düzeyi eşitse dizde ağır fleksiyon kontraktürü ve deformite yoksa önce kalça opere edilir
- Her iki kalça tutulumu
- Önce daha ağrılı olan opere edilip 3 ay veya daha sonra diğer kalça opere edilmesi önerilir
